Momenteel is er een zalventekort. Patiënten met extreme eczeem kunnen vaak maar één type zalf gebruiken omdat ze heel slecht reageren op andere soorten zalf. Het tekort blijft groeien. Wanneer komt er een oplossing voor de tekorten?

Bij een geneesmiddelentekort is een bepaald geregistreerd geneesmiddel (tijdelijk) niet of onvoldoende beschikbaar. We spreken van een tekort als geneesmiddelen landelijk niet beschikbaar zijn en het tekort waarschijnlijk langer dan 14 dagen gaat duren.

Aantallen, duur en ernst nemen toe

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP), de branche-organisatie voor apothekers, ziet een toename in de aantallen, de duur en de ernst van geneesmiddelentekorten.

In september 2019 berichtten we nog over een verwachte verdubbeling van het aantal tekorten, nu blijkt die verwachting zo goed als uit te komen: in 2018 waren er 769 geneesmiddelentekorten in Nederland en in 2019 is dit gestegen naar 1492.

Zalventekort

In de top 10 van geneesmiddelentekorten met veel impact in 2019 staan de dermacorticosteroïde crèmes, zalven en lotions. Ellen Swanborn, huidpatiënten Nederland, vertelt dat dit 'zalventekort' in de praktijk merkbaar is: 'Door het medicijntekort zitten de dermatologen met de handen in het haar. Ze kunnen de huidpatiënten niet meer naar behoren behandelen.'

Zalven inslaan

Soraya Kneefel heeft al van kinds af aan last van eczeem. Ze heeft een zalf nodig waar geen hormonen in zitten. 'Als mijn zalf, een protopic, niet voorradig is, dan heb ik echt een probleem. Ik kan dan onder andere mijn werk als kapster haast niet uitvoeren. Ik ben vaak bang dat mijn zalf niet beschikbaar is. Daarom sla ik graag wat meer van dezelfde zalven tegelijk in, maar dan moet je ook rekening houden met de houdbaarheid. Het is lastig.' 

Gemiddeld tekort duurde in 2019 ruim drie maanden

Apothekersorganisatie KNMP houdt jaarlijks de geneesmiddelentekorten bij. Uit cijfers van 2019 blijkt dat een tekort vorig jaar gemiddeld 96 dagen duurde – ruim drie maanden dus.
De KNMP heeft ook de oorzaken van de geneesmiddelentekorten van 2019 op een rijtje gezet: Voor 41% van de tekorten is geen oorzaak opgegeven door de fabrikant, 20% van de tekorten betreffen producten die uit de handel zijn genomen, 18% is niet beschikbaar door problemen met de productie en 7,5% is niet beschikbaar door verhoogde vraag. 

Bittere pil

Apothekers door heel het land organiseren acties om op eigen wijze aandacht te vragen aan het groeiende probleem van de tekorten. Zo startte apothekerscoöperatie Noord-Kennemerland een actie met lege doosjes: 'de bittere pil'.  De klant krijgt naast zijn geneesmiddelen een leeg doosje mee, met daarop een etiket waarmee aandacht voor het probleem wordt gevraagd.

Apothekers luiden de noodklok

Apotheker Chris Sindhunata, voorzitter apothekerscoöperatie Noord-Kennemerland, wil bewustwording voor het medicijntekort creëren: 'Wij wilden meer aandacht voor het groeiende probleem vragen. Het tekort is alleen maar heftiger geworden en dat merken wij in de praktijk. We hebben vaak te maken met boze reacties. Door ons als apothekers wordt met man en macht achter de schermen gewerkt om echt geneesmiddelentekort op te vangen. Een apotheek is gemiddeld 17,5 uur per week daaraan kwijt. Deze tijd kan niet worden besteedt aan zorg. Je kan wel stellen dat wij als apothekers de noodklok luiden.' 

IJzeren voorraad

Minister Bruins voor Medische Zorg en Sport kondigde ruim een jaar geleden in Radar een minimale medicijnenvoorraad aan, maar daar is nog niets van terecht gekomen.
In november 2019 presenteerde hij het voorgestelde plan over deze zogenoemde 'ijzeren voorraad' in een kamerbrief. De minimale voorraad van ongeveer vijf maanden, aanwezig bij bijvoorbeeld apotheken en groothandels, moet ervoor zorgen dat een bepaald medicijn bij een tekort nog geleverd kan worden. Bruins gaat dat afspreken met fabrikanten, groothandels, apothekers en zorgverzekeraars en laat de inspectie erop toezien dat die afspraken ook worden uitgevoerd.

De buffer kost rond de 25 miljoen euro. De basis voor de overeenstemming vormen de voorstellen uit een rapport van Gupta Strategists. Bruins had dit bureau gevraagd te onderzoeken in welke mate aanhouden van voorraden de problemen met medicijntekorten kan verhelpen. In de voorgestelde maatregelen staat dat de start van het plan in 2020 zal zijn.

'Ik ben natuurlijk blij dat de minister actie onderneemt om de tekorten terug te dringen, maar het duurt zeker twee jaar voordat zijn plan werkt. Voor nu is het dus dweilen met de kraan open', vertelt apotheker Sindhunata.

Oplossingen geneesmiddelentekort in 2019

Uit cijfers van de KNMP blijkt dat in 2019 73% van de tekorten werd opgevangen door een geneesmiddel met dezelfde werkzame stof. In 21% was er een therapeutisch alternatief mogelijk. En in 4% werd het opgevangen door middel van import.

Een voorgestelde maatregel van Bruins is om te kijken naar de Europese aanpak van het geneesmiddelentekort. Het is immers niet een probleem wat alleen in Nederland speelt.