Help de uitstervende bij: zo maak je je tuin bijenvriendelijk

Hoe komt het dat de bijen massaal sterven? Je raad het vast: dat komt door ons, en een combinatie van factoren. Neonicotinoïden en andere pesticiden spelen een grote rol, naast parasieten zoals de varroamijt, ziektes en een veranderde buitenwereld die ervoor zorgen dat bijen te weinig verschillende soorten bloemen en voedsel vinden. Dat is veelal het gevolg van klimaatverandering, intensieve landbouw en bestrating (verstedelijking).

We hoeven je vast niet te vertellen dat wilde bijen, honingbijen en hommels onmisbaar zijn voor de natuur en ons voedsel. Ze bestuiven bloemen en gewassen, en zorgen zo voor de teelt van groente-, fruit- en notensoorten. We hebben bijen nodig, en jij kan ze helpen overleven. Hoe? Door ze te verwelkomen in een bewust groene tuin, balkon of terras, met meer planten en minder tegels. 

Zorg voor een bijenboog: het jaar door aantrekkelijke bloemen en planten

Hun winterslaap uitgezonderd hebben bijen het hele jaar door bloemen en andere gewassen nodig. Kies daarom soorten die aantrekkelijk zijn voor bijen én die in verschillende seizoenen in bloei staan, geeft Milieucentraal als tip. Zo creëer je een zogenaamde bijenboog. Zeker wilde bijen die niet ver van hun nest kunnen vliegen, zullen je er dankbaar voor zijn. Honingbijen en hommels kunnen langere afstanden afleggen om voedsel te vinden.

Kijk daarvoor naar een bloemetjes- en bijtjeskalender, zoals deze van Milieucentraal, die per maand voorbeelden geeft van bloemen die bijen geweldig vinden. Enkele voorbeelden per seizoen, naast de vele andere soorten die bijen geweldig vinden:

• Lente: judaspenning, krokussen, sneeuwklokjes, wilgen
• Zomer: lavendel, ijzerhandvlinderstruik, koninginnekruid, hemelsleutel
• Herfst: herfstaster, klimop

Bijen worden vroeger wakker

Door de klimaatopwarming worden bijen vroeger wakker, nog voor het einde van de winter. Denk daarom ook aan planten die in de late winter in bloei staan, zoals de winterheide en de winterkamperfoelie, voor de bijen die dan al op zoek gaan naar eten. 

Creëer nestelplaatsen, zoals een bijenhotel

In tegenstelling tot honingbijen leven wilde bijen en hommels alleen. Creëer voor hen beschutte plekjes in de zon waar ze zich kunnen nestelen, zoals een bijenhotel. Je kunt een bijenhotel kopen, maar waarom probeer je er niet zelf een te maken? Leuk om te doen!

• Neem daarvoor simpele houtmaterialen als rietstengels, bamboestokjes en houtblokken.
• Boor gangetjes van verschiillende dieptes en doorsnedes (4 tot 20 cm diep en 3 tot 8 mm doorsnee). Houdt de achterkant van het gangetje liefst gesloten.
• Stapel het hout per soort binnen een houten kader. Zorg dat alles goed vastzit en vul de achterkant van je bijenhotel op met wat klei of watjes. Rietstengels kun je bijvoorbeeld vastklemmen met stokjes of met klei aan elkaar kleven. Als ze los zitten, kunnen vogels ze los trekken om de larven in de stengels op te eten.
• Schuur de voorkant van je bijenhotel om splinters te voorkomen. Als je dit niet doet, kan het de vleugels van de bijen en insecten in je hotel beschadigen.
• Geef je hotel een waterdicht afdakje waar het regenwater af kan lopen, zodat je hotel droogt blijft.
• Zet dit bijenhotel op een zonnige plek, bij voorkeur naar het zuiden, omgeven door bijvriendelijke bloemen.

De nestelplaatsen hoeven geen bijenhotel te zijn:

• Solitaire bijen en hommels maken ook nesten in de grond, liefst op zonnige niet dichtbegroeide plekjes.
• Ook 'rommelhoekjes', met vermolmde stronken en holle takjes zijn uiterst geschikt.
• Laat in de winter ook wat uitgebloeide planten staan.
• Zet een schoteltje leem neer voor metselbijen. 

Ban bijengif én natuurlijke schoonmaakmiddelen uit je tuin

Gebruik jij nog chemische bestrijdingsmiddelen in je tuin, om je planten te beschermen tegen insecten of onkruid? Tijd om ermee op te houden, want niet alleen zijn ze schadelijk voor je eigen gezondheid en het milieu, ze kunnen ook dodelijk zijn voor bijen. Aangezien bijen met uitsterven bedreigd zijn, wil je daar niet verantwoordelijk voor zijn.

• Ga het ticket van gewasbeschermingsmiddelen na en koop zeker geen bijengif (neonicotinoïden) dat midacloprid, thiacloprid of acetamiprid bevat. Gebruik geen spuitbussen, korrels, kakkerlak- en mierenlokdozen, houtverf, vlooienbanden of vliegenvangers waar neonicotinoïden in zitten. 
• Ook natuurlijke schoonmaakmiddelen gebruik je beter niet in de tuin. Azijn, zout, groene zeep en baking soda zijn dan wel geweldig in huis als milieuvriendelijk(er) alternatief voor chemische schoonmaakmiddelen, voor de organismen in je tuin en in de bodem blijven zijn ze wel schadelijk. 
• Ga ook niet tuinieren met de vele (bloemen)zaden, planten of bloembollen die met bijengif zijn behandeld. Dat gif komt in de gewassen terecht en via de nectar en het stuifmeel van de bloemen bij de bijen. Het gif breekt moeilijk af en blijft lang in de grond of het water aanwezig. Kies liever voor biologische, gifvrije opties, die je aan het milieukenmerk herkent. 

Bijen zijn toch vervelend? Waarom zou ik ze helpen?

Als je last hebt van bijen die in de warme maanden op je zoete drankjes afkomen, dan denk je waarschijnlijk aan wespen. Die lijken op bijen, maar zijn heel andere insecten. Bijen laten mensen met rust en zoeken nectar en stuifmeel van bloemen. Wespen zijn agressiever wanneer ze op zoetigheid afkomen.