57% gebruikt over datum medicijn, experts adviseren verschillend

Veel mensen hebben dus over datum medicijnen in huis. 'En ook wel eens gebruikt', laat een van de respondenten weten. 'Misschien werkt het minder krachtig maar 1 maand over datum zal toch niet dodelijk zijn? Kon pas na weekend bij mijn huisarts terecht toen.'

86 procent controleert of medicijnen nog houdbaar zijn, voor ze te gebruiken – de helft doet dat standaard, een derde alleen in geval van twijfel. 14 procent controleert het nooit. Een respondent laat weten: 'Datum zegt me weinig. Geloof er niet in dat werkzame stof van t één op t andere moment niet meer actief is. En het is beter dan niks.'

Discussie over de houdbaarheid

1 op de 10 heeft weleens een discussie over de houdbaarheid van medicijnen, veelal met naasten die er anders over denken, zoals deze respondent aangeeft: 'Met mijn partner. Ik vind die data onzin, maar hij houdt zich eraan vast.' Iemand anders laat weten: 'Ik werk in de wijkverpleging. We hebben deze discussie regelmatig. We moeten volgens protocol alles weggooien wat over de datum is maar dit is soms helemaal niet nodig.'

Apotheker geef over datum medicatie mee

Meerdere mensen melden dat zij weleens medicijnen meekrijgen die bij voorbaat al over de houdbaarheid zijn, of de datum zullen overschrijden in de tijd dat het gebruikt moet worden: 'Ik kreeg medicijnen voor drie maanden en de houdbaarheidsdatum was nog voor twee maanden. Ik kon ze gewoon slikken volgens de apotheker.' En: 'Apotheek had te koelen medicijnen per gewone post op vrijdag naar de huisarts gestuurd, die dus pas maandag afgeleverd konden worden en dus twee dagen bij kamertemperatuur bij PostNL hadden gelegen. Ging om dure ampullen (2 voor E 1.100). Strijd over gehad, maar ook gewonnen van apotheek.'

Experts niet eenduidig over houdbaarheid medicijnen

Deze boodschap krijgen meer mensen mee wanneer zij de houdbaarheid voorleggen aan de arts of apotheek: 'Crème die over de datum heen is, volgens de huisarts nog heel goed te gebruiken.' En: 'De dokter heeft gezegd dat ze zo chemisch zijn dat je niet op de datum hoeft te letten.' Bij een ander gaf de apotheker aan 'dat ik oxycodon die over de datum was dus best kan gebruiken (in uiterste noodzaak).' Iemand anders kreeg van de apotheek juist te horen dat over datum morfine en pijnstillers niet gebruikt moeten worden, terwijl dat volgens diegene zelf best kan: 'Werkzame stof blijft goed, soms een tikkie minder, maar werkt nog voldoende. Al zegt de apotheek van niet, maar de apotheek heeft er ook geen belang bij dat ik oude pijnstillers slik.' Een respondent die zelf arts is laat weten: 'Ik weet dat er erg krappe tijds-marges door de fabrikanten aangehouden worden.' 

Het komt ook voor dat mensen tegenstrijdige berichten krijgen van de experts: 'Ik heb een epipen. De discussie is: huisarts zegt bij over de datum inleveren. Allergoloog zegt gebruiken wegdoen als het troebel is.' Een ander: 'Apotheek zegt bijvoorbeeld na datum niet gebruiken en specialist zegt kan wel.'

Meerderheid gebruikt medicijn over datum

57 procent zou een medicijn dat over datum is gebruiken: 37 procent alleen als het echt even niet anders kan. 1 op de 5 geeft echter aan er geen problemen mee te hebben. De cijfers zijn vergelijkbaar met de 54 procent die in 2016 aangaf medicijnen over datum te gebruiken.

Enkele maanden over datum geen probleem

De meeste mensen letten daarbij wel op hoeveel het medicijn over datum is: de grootste groep trekt de grens bij enkele maanden over de houdbaarheidsdatum. Nog eens 13 procent vindt een jaar over datum de max. 16 procent hanteert geen maximum aan de overschrijding van de houdbaarheidsdatum – zij proberen het gewoon.

Klachten door het gebruik van een over datum medicijn worden niet veel gemeld. Van alle mensen die aangeven dat zij een medicijn (al dan niet in een noodgeval) zouden gebruiken als de houdbaarheidstermijn verstreken is, zegt minder dan een half procent dat zij weleens klachten hebben gehad. In veel gevallen komen deze klachten neer op een verminderde werking. Een enkeling meldt een allergische reactie, buikklachten of geïrriteerde ogen bij oogdruppels, en wederom discussie over de datum van de epipen: 'Ik heb een anafylactische shock gehad en toen had ik een epipen die meer dan een jaar overtijd was. Krijg standaard overtijd epipennen van de apotheek. Sindsdien controleer ik ze bij de apotheek voordat ik ze accepteer.'

Weinig bijwerkingen gemeld door 'verlopen' medicatie

De overgrote meerderheid heeft echter geen ervaring met bijwerkingen door het gebruik van een over datum medicijn. Een van de respondenten geeft een mooi voorbeeld: 'Mijn buurman had lasogen en die heb ik geholpen met oogzalf, hielp goed en toen ie weer beter was kon hij lezen dat de zalf 10 jaar over tijd was.'