Vloeibare zeep of een blokje, wat is beter?

Het idee heerst dat zeep zonder verpakking niet hygiënisch is, maar volgens dr. Francis P.K. Wu van het Dermatologisch Centrum Utrecht klopt dat niet: "Onderzoek wijst uit dat een 'gecontamineerd' zeepblok geen bacteriën overdraagt naar je handen." Je neemt dus de bacteriën niet over van de personen die voor jou hun handen hebben gewassen met hetzelfde stuk zeep.

Een stuk zeep verdient een goede houder

Voorwaarde is wel dat het zeepblok de kans krijgt om op te drogen. Leg het daarom in een zeepbakje waar het water uit kan lopen. "Een natte omgeving kan een broeinest van bacteriën en schimmels zijn", weet Wu. "Dat kan nadelig zijn voor wie handeczeem, wondjes of een andere vorm van verstoorde huidbarrière heeft." Ook mensen met bijvoorbeeld een taaislijmziekte of die medicijnen nemen die het immuunsysteem onderdrukken, letten beter op met een stuk zeep in een zwembadje. 

Voor het leeuwendeel van de mensen die thuis een blok zeep gebruiken, is het 'risico' vrijwel nihil. Op openbare plaatsen echter, wordt om dezelfde reden geen vaste zeep gebruikt: een blok zeep zou er elke paar minuten worden aangeraakt en tussendoor niet kunnen opdrogen. In luchthavens, restaurants en cafés zie je daarom voornamelijk zeepdispensers. 

Extra schuimend effect moet je overtuigen

Een (opgedroogd) stuk zeep is dus hygiënisch, maar is zeep oppompen een nog schonere keuze? "Je zou denken van wel," stelt Wu, "maar er zijn verschillende soorten vloeibare handzeep, met andere samenstellingen. De een bevat hydraterende ingrediënten, waardoor de huid minder trekkerig en droog aanvoelt na het wassen, in de ander zitten ontvettende of antibacteriële bestanddelen."

Handzeep kan je ook doen gelóven in zijn hygiënische werking, en niet zonder risico: "Sommige pompjes bevatten cocamidopropyl betaine, een optische schuimmaker die je het gevoel geeft dat je je huid extra schoonmaakt. Het heeft geen toegevoegde hygiënische werking. Het is echter wel een allergeen die wij als oorzaak van eczeem zien", duidt de dermatoloog.

Niet alle zeeppompjes zijn schoon

Over schuim gesproken: ook het wolkje zeep dat voornamelijk uit dispensers op openbare plaatsen komt, is minder betrouwbaar. Een ander onderzoek wees namelijk uit dat schuimzepen (aerosolvormige vloeibare soorten) 'microbiële handflora minder effectief elimineren' dan vloeibare zepen.

Vergeten we niet aan te tikken dat je een zeepdispenser vaak aanraakt, en dat het materiaal van het pompje niet bacteriewerend is, althans minder dan een stuk handzeep. Het advies is daarom om je zeepflesje dagelijks schoon te maken. Maar ook voor een stuk zeep geldt een bijkomend advies, stelt Wu: "Het is beter om je handen 20 seconden of langer te wassen met vaste zeep."

Blokzeep is véél duurzamer

En dan hebben we het nog niet over het milieuaspect gehad, die steeds meer consumenten en ook bedrijven voor stukken zeep doet kiezen. Volgens de Nederlandse milieuorganisatie Plastic Soup Foundation consumeert de wereldbevolking per minuut een miljoen flesjes van niet afbreekbaar plastic. Het grootste deel belandt op stortplaatsen, in de natuur en in oceanen. De plastic navulverpakkingen zijn net zo vervuilend.

Ook Wu stelt dat blokzeep de duurzame keuze is: "Een Zwitserse studie uit 2009 toonde aan dat de ecologische voetafdruk van vloeibare zepen 25 procent hoger was dan die van blokzeep. Er is vijf keer meer energie nodig om vloeibare zeep te maken en twintig keer meer energie om het in een plastic fles te verpakken, in vergelijking met vaste zeep."

Conclusie: beide zijn hygiënisch, maar er is maar één milieubewuste keuze

Zowel met een blok als vloeibare handzeep was je je handen doeltreffend, mits je een blok niet in een zwembadje laat liggen en je het zeeppompje zelf schoonmaakt. Maar voor het milieu maakt het wél veel uit of je voor vloeibare of vaste zeep kiest. 

Bronnen: dr. Francis P.K. Wu, Dermatologisch Centrum Utrecht, U.S National Institute of Health