Tinnitus door medicijngebruik: moet je je zorgen maken?

Het gaat hier om kansen op het veroorzaken of verergeren van tinnitus, die gebaseerd zijn op de registratie van bijwerkingen van medicijnen. Radar sprak hierover met Chris van den Dries van Stichting Hoormij.NVVS. 

Hoe groot is ongeveer de kans dat je tinnitus door medicijnen wordt veroorzaakt?

'Medicatie is één oorzaak van tinnitus, maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat het procentueel een kleine oorzaak is. Een eerdere enquête van de Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) in 2012 onder 800 mensen gaf een score van 9 procent. Een later onderzoek van Tinnitus Hub, met een grotere populatie van 5017 en meer mogelijke antwoorden, gaf een percentage van zo’n 4,5 procent.' 

Daarnaast bleek uit twintig jaar durend wetenschappelijk onderzoek van ​​de American Journal of Medicine dat mannen jonger dan vijftig jaar die meer dan twee keer per week paracetamol gebruiken, een derde meer kans op een gehoorbeschadiging hebben dan mannen die minder vaak pijnstillers gebruiken. Ook bij vrouwen zorgt frequent gebruik van ibuprofen en paracetamol op een verhoogd risico op gehoorverlies. 

Tinnitus door medicatie

'Het is lastig om te bepalen of de tinnitus is veroorzaakt door de medicatie of door de stress eromheen, want stress kan ook tinnitus veroorzaken. Wat een grote rol speelt is de dosering van de medicijnen en de gebruiksduur. Medicijnen die bij de meeste mensen geen problemen opleveren bij een lage dosering en tijdelijk gebruik, kunnen bij langdurig gebruik toch tinnitus veroorzaken', stelt Van den Dries. 

In het algemeen geldt dit voor alle medicatie waarbij tinnitus vermeld staat in de bijsluiter. De ergste zijn erythromycine (antibiotica), TCA’s zoals tricyclische antidepressiva, aminoglycosiden (antibiotica per infuus, niet die in oordruppels zitten), lisdiuretica (furosemide), chemotherapie, antimalariamedicatie en NSAID (pijnstillers). Deze staan in de medicijnwijzer van het NVVS.  

Stopt tinnitus als bijwerking wanneer je het medicijn niet meer neemt?

'Dit is inderdaad mogelijk, maar wederom afhankelijk van de duur en intensiteit van het medicijngebruik, maar vooral ook van het type medicatie.' Sommige medicijnen hebben een ototoxische werking en kunnen het gehoor beschadigen, soms op onomkeerbare wijze waardoor de tinnitus blijvend is, ook na het stoppen van het medicijngebruik. Bekende en veelgebruikte medicijnen met een ototoxische werking zijn antidepressiva, ibuprofen, maar ook aspirine.  

Een algemeen advies bij medicijngebruik is om de dosering zo laag mogelijk en de gebruiksduur zo kort mogelijk te houden, maar uiteraard is dit afhankelijk van de aandoening waarvoor deze gebruikt worden. In het geval van pijnbestrijding wordt de voorkeur gegeven aan paracetamol, maar zoals bovenstaand aangegeven kan dit ook bij zeer langdurig gebruik leiden tot gehoorbeschadiging.

Klein percentage kan grote impact betekenen

'Uiteindelijk moet je het risico van het niet nemen van het medicijn, afwegen tegen het risico dat je tinnitus krijgt. Ook al gaat het misschien om een kleine kans dat een bijwerking zoals tinnitus optreedt, als je op grote schaal medicatie voorschrijft of gaat vaccineren (zoals in het geval van Covid-19), kan dit alsnog duizenden mensen tinnitus geven.' 

'Als grootste oorzaak voor tinnitus is geluidstrauma veel bekender; mensen zijn bewuster bezig met gehoorbescherming. Maar mensen moeten ook bewust omgaan met medicijnen', stelt Van den Dries. Als je eenmaal al tinnitus hebt, zijn er ook vele medicijnen die je tinnitus kunnen verergeren. 'Ook medici en kno-artsen zijn niet altijd goed op de hoogte van mogelijke bijwerkingen.' 

Verder onderzoek

Hoewel er tientallen Europese miljoenen worden geïnvesteerd in tinnitusonderzoek, is er nog geen échte doorbraak geweest. 'Dat is het complexe van tinnitus: het is (nog) niet te genezen. Het is wel mogelijk om de negatieve gevolgen van tinnitus te verlichten. Er zijn enorm veel oorzaken die aan de grondslag liggen, dat maakt ook dat het onderzoek zo lastig is.'

Bron: Stichting Hoormij/NVVS, KNO-Vereniging, Tinnitus Today, Tinnitus Hub