Schaf zonnebanken af, stellen huidexperts: 'Stop met bruine kleur te promoten'
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland, weet de Nederlandse stichting KWF Kankerbestrijding. Jaarlijks krijgen in ons land 77.000 mensen de diagnose, en dat aantal neemt elk jaar toe. Wat opvalt is dat steeds meer jonge mensen huidkanker krijgen. 'We moeten stoppen met het promoten van een gebronsde huid', benadrukt huidtherapeut Jolijn Bethlem, die ons heersende schoonheidsideaal als deel van de verklaring ziet voor die verontrustende cijfers, meer dan ontbrekend bewustzijn over hoe schadelijk zonnebanken en onbeschermd zonnen werkelijk zijn.
Gebruik de zonnebank niet, beter nog: verbied ze helemaal. Met die boodschap proberen tal van artsen en huidexperts al jarenlang de Nederlandse bevolking én politici wakker te schudden. In verschillende landen, zoals Brazilië en Australië, zijn commerciële zonnestudio's al verboden en hun hoop is dat dat ook in Nederland en België gebeurt.
Is de zonnebank dan echt zo slecht? 'Ja,' stelt ook het KWF, 'net zoals de zon beschadigt de UV-straling van de zonnebank je huid. Het risico op huidkanker is even groot.' Al bij de eerste beurt aan de zonnebank verhoogt dat risico: 'Je huid wordt in een korte tijd blootgesteld aan een grote dosis UV-licht.'
Gezonde vampierlook versus 'lekker kleurtje'
Ondanks de schreeuw van dermatologen en andere specialisten blijft de zonnebank populair. Volgens hen onderschatten veel mensen het werkelijke risico. Experts zien ook met lede ogen aan dat veel mensen zich nog steeds niet voldoende beschermen wanneer ze zich in zonlicht begeven. Maar waar de een niet goed smeert omdat hij niet weet hoe dat moet, gebruikt de ander bewust geen zonnebrand om sneller een kleurtje te krijgen.
'Die drang naar een bruine huid is een maatschappelijk probleem', vindt huidtherapeut Jolijn Bethlem die een bleke huid graag genormaliseerd wil zien. 'Esthetisch gezien verslaat een gebruinde huid elke keer een gezonde vampierlook.' Ook Peter Huijgens, voormalig bestuurder van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), stelde vorig jaar in het AD dat we moeten afstappen van 'het belachelijke idee dat bruin worden gezond is voor een persoon met een witte huid, en van de opmerking 'lekker kleurtje' als iemand op vakantie is geweest'.
Ondanks bewustzijn toch naar de zonnebank
Zij zijn enkele van de vele stemmen uit de sector die pleiten voor een totaalverbod op zonnebanken, dus zowel op commerciële zonnepunten als op de verkoop van toestellen aan particulieren. Maar waarom moet je iets verbieden, zo argumenteren eigenaars van zonnecentra en andere tegenstemmen, als je mensen ook bewust kunt maken van het risico om dan de keuze aan hen te laten of ze wel of niet een zonnebank willen gebruiken?
Omdat bewustzijn creëren alleen niet volstaat, stellen dermatologen en andere huidspecialisten, want we moeten ook rekening houden met ons hardnekkige en veeleisende schoonheidsideaal. 'Volgens een studie uit Nieuw Zeeland zijn zonnebankgebruikers bereid om DNA-schade met huidkanker als potentieel gevolg te riskeren om het schoonheidsidiaal na te streven', vertelt Bethlem. Volgens haar is het effect op korte termijn, bruin worden, overtuigender dan de gevolgen op lange termijn van blootstelling aan UV-straling.
Nog steeds associatie met gezondheid
Volgens Bethlem voelt de politiek nu weinig voor een verbod op zonnebanken: 'In Nederland zijn we nu eenmaal geen voorstander van betutteling, van iemand de keuze ontzeggen. Maar wat de Kamer moet bedenken is dat de screening en behandeling van huidkanker, en misschien de psychische hulp die een kankerpatiënt nodig heeft, de staat veel geld kost. Net zoals roken en overgewicht worden afgeraden in ons land, moet ook strenger naar de gezondheidseffecten van zonnebanken worden gekeken.'
Een gebronsde huid wordt overigens al ruim een eeuw met gezondheid geassocieerd. De eerste zonnebank of gloeilampbad werd in 1891 ontwikkeld door John Harvey Kellog, de man die ook Corn Flakes ontwikkelde, die geloofde er verschillende huidaandoeningen mee te kunnen genezen. Het duurde meer dan honderd jaar voordat de waarheid aan het licht kwam: zonnebanken veroorzaken kanker – net als arsenicum, asbest en sigaretten.
Deel je mening met Radar: verbod op zonnebanken?
Ook ons eigen onderzoek van het Radar Testpanel in 2019 wees uit dat de meeste zonnebankers niet geneigd zijn om te stoppen ondanks het bewustzijn over het verhoogde risico op huidkanker. Slechts 4 procent van de zonnebankgebruikers die aan ons onderzoek hebben deelgenomen, gaven aan niet bewust te zijn van de gevaren.
Radar vraagt zich af of dat intussen is veranderd. Tijd dus voor een nieuwe bevraging: vind jij dat het gebruik van zonnebanken aan banden moet worden gelegd, of moeten mensen daarover zelf kunnen beslissen? We horen graag jouw mening.
Wil je eerst meer leren over zonnebanken, lees dan ons hulpartikel '9 vragen over zonnebanken' of herbekijk onze uitzending 'Bestaat verantwoord zonnebanken?'
