Problematisch gamegedrag: zo herken je het (en dit kan je eraan doen)
Nieuwe verdienmodellen in games leiden ertoe dat spelers blijven terugkomen en soms veel geld uitgeven, bleek in de Radar-uitzending van 20 februari. Wanneer schiet je door? En vooral: wat kun je eraan doen? Radar vraagt het deskundigen.
Ook wanneer je niet van een verslaving spreekt, kunnen gamen en in-game aankopen tot problemen leiden. Dat zegt Tony van Rooij, projectleider Gamen, Gokken en Digitale balans bij het Trimbos-instituut tegen Radar.
'Games drukken tegenwoordig steeds meer op tijd’, legt hij uit. ‘Omdat er grote concurrentie is, doen fabrikanten er alles aan om je in het spel te houden.’
Vorm van lichtere druk
Dat doen ze onder andere met toernooien die je niet wil missen. Of je krijgt beloningen als je dagelijks inlogt. ‘Het is een vorm van lichtere druk die niet per definitie tot een verslaving leidt, maar in het dagelijkse leven wel voor frictie kan zorgen.’
Bijvoorbeeld als iemand in een examenperiode zit. ‘Het is vervelend als je dan elke dag moet inloggen, maar je doet het wel omdat je in het spel niet achter wil raken op je vrienden.’
Ook in-game aankopen, die tegenwoordig vaak een gokelement bevatten, kunnen tot problemen leiden. ‘Wie één keer geld uitgeeft, geeft snel meer geld uit omdat de drempel is verdwenen’, aldus van Rooij.
Gamen: de cijfers
In Nederland zijn er naar schatting een miljoen mensen die gamen. Volgens onderzoek is 2 procent verslaafd. Dat zijn vooral mannen van onder de 25 jaar.
Driekwart van de scholieren van twaalf tot zestien jaar gamet wel eens (75 procent). Ruim een kwart (27 procent) doet dit bijna dagelijks, blijkt uit een peiling van het Trimbos-instituut.
In 2021 gamede 13 procent van de leerlingen in het voortgezet onderwijs intensief. Intensief gamen is 24 of meer uren per week gamen.
Bij 3,4 procent van de voortgezet onderwijsscholieren is sprake van problematisch gamegedrag. Dat wil zeggen dat deze scholieren kenmerken van verslaving vertonen.
Wanneer wordt gamegedrag problematisch?
Maar bij welke signalen moet je je echt zorgen gaan maken? ‘In feite als jij of iemand uit je omgeving gestresst is over de game’, zegt Van Rooij.
Als voorbeeld noemt hij een kind dat van zijn ouders niet meer op de iPad mocht, omdat zijn schermtijd erop zat. ‘Hij had z'n dagelijkse beloningen nog niet gehaald in het spel, dus had hij de iPad achterover gedrukt en zat hij stiekem boven te gamen.’
Zo'n enorme behoefte is volgens het Trimbos-instituut zorgelijk. ‘Wanneer het stress oplevert dat de game allerlei dingen van het kind wil, dan is het belangrijk om dat bespreekbaar te maken.’
Het is belangrijk om duidelijke afspraken te maken met je kind en grenzen te stellen, bijvoorbeeld over hoe lang en welke games je kind mag spelen. Met zogeheten parental control tools, die te vinden zijn op gameconsoles zoals de PlayStation en de Xbox, is hier extra zicht op te houden.
Zicht op gamegedrag van je kind
Speeltijd: Via parental control tools kan je instellen hoe lang je kind mag gamen. Ook kun je schema’s maken van tijdstippen waarop gamen mag.
Uitgaven: Het is ook mogelijk om in te stellen hoeveel geld er mag worden uitgegeven in games. Of dat er eerst toestemming moet worden gegeven voor een aankoop.
Verkeerd gebruik kan ook nadelen hebben, waarschuwt het Trimbos-instituut. Je kind kan het gevoel hebben dat deze tools alleen maar gebruikt worden om het gamen te controleren of beperken. ‘Het is belangrijk om de tools in te passen in een bredere positieve opvoeding rondom gamen’, aldus het instituut.
Basale dingen op twee
Ook bij volwassenen zie je dat games een grote invloed kunnen hebben op iemands leven, constateert Kevin Römer, zorgcoördinator bij verslavingsinstelling Triora.
‘We hebben cliënten die overdag naar kantoor gaan, maar vanaf de eerste pauze continu bezig zijn met wat ze gaan doen in de game. Als je er de hele dag mee bezig bent, ook als je niet speelt, dan wordt het een probleem.’
Hij ziet verder dat mensen met een gameverslaving belangrijke, basale dingen op twee zetten. ‘Zoals op tijd naar bed gaan, of op gezette tijden maaltijden tot je nemen.’
Wat je zelf kan doen
Om problematisch gamegedrag te voorkomen of tegen te gaan, geeft het Trimbos-instituut verschillende tips.
Bedenk wat voor jou de voor- en nadelen zijn
Schrijf het op! Meestal is gamen een leuke tijdsbesteding, maar misschien kom je nadelen tegen waardoor je een doel wil stellen om het minder te doen.
Zorg dat je weekschema in balans is
Hoe is de verhouding tussen gamen en andere activiteiten zoals slapen, school, werk, offline sociale contacten en sporten? Als er geen balans meer is, kunnen er problemen ontstaan.
Maak afspraken over speelmomenten
Hoelang wil je gamen en tot hoe laat? Bespreek het met mensen met wie je gamet, of aan huisgenoten en familieleden. Dit kan een stok achter de deur zijn.
Vind een alternatief
Bedenk alternatieven als vrijetijdsbesteding en maak een weekplanning. Zo voorkom je dat in je vrije tijd alleen maar aan het gamen bent.
Wat als het zelf niet lukt?
Er zijn verschillende vormen van hulpverlening die kunnen helpen als gamegedrag problematisch wordt. ‘Als er beginnende problemen zijn, dan kan je denken aan lichtere hulpverlening als coaching’, zegt Van Rooij. In de kern moet de balans in iemands leven worden hersteld. ‘Je wil dat iemand niet meer geleefd wordt door het spel en eigen keuzes kan maken in het leven.’
Voor zwaardere problematiek, kan iemand terecht bij de verslavingszorg. ‘De patronen en symptomen van mensen die kampen met een gameverslaving hebben veel overeenkomsten met mensen die aan drank, drugs of gokken verslaafd zijn’, zegt Römer van Triora.
Bij de verslavingsinstelling zijn twee behandelvormen: een klinische opname en ambulante behandeling. Naast bijvoorbeeld lotgenootontact en terugvalpreventie, wordt teruggegaan naar de kern van de verslaving.
‘Als je bij iemand een verslaving weghaalt, ontstaat er een zwart gat’, zegt Römer. ‘In plaats van die te dichten met een externe factor zoals gamen, gaan we op zoek naar wat eraan ten grondslag ligt.’
