Nederland aan de staatswiet: tegen drugscriminaliteit of voor drugsgebruik?
Nederland gaat vanaf 2021 experimenteren met het reguleren van de teelt en verkoop van staatswiet in het zogeheten Experiment Gesloten Coffeeshopketen. Het zou drugscriminaliteit tegen gaan en wietgebruik veiliger maken; aan de andere kant stellen tegenstanders dat het juist drugsgebruik in de hand werkt. Wat is staatswiet en wat zouden de gevolgen zijn als dit landelijk wordt ingevoerd? Onder de deelnemers van onze poll heerst verdeeldheid. Radar gaat op zoek naar duidelijkheid in gesprek met Arno Hazekamp, onafhankelijk wetenschappelijk cannabisonderzoeker en consultant.
Radar vroeg in de poll of men voor of tegen de legale productie en verkoop van wiet is. 1674 mensen reageerden, waarvan 58 procent voor stemde. 39 procent van de respondenten is tegen en 3 procent gaf aan geen mening te hebben. 'Ik stem voor, omdat er dan controle op kwaliteit is en een goed product geleverd kan worden. Nu is er een idiote toestand waarbij er door de achterdeur van de coffeeshop illegaal wiet binnenkomt en door de voordeur legaal wordt verkocht', zo klinkt de toelichting van een deelnemer. 'Drugsgebruik moet de wereld uit, te beginnen in Nederland', stelt een tegenstander van staatswiet. Veel meningen, maar wat weten we echt over (de gevolgen van) legale wiet?
Opzet experiment
De staat wil met maximaal tien telers in zee gaan. De telers moeten een Bibob-integriteitsscreening doorstaan en moeten kunnen laten zien dat ze een vaste kwaliteit wiet kunnen kweken en leveren. Hierbij moet de wiet 'schoon' zijn van bijvoorbeeld pesticiden. De distributie van de wiet zal in dit systeem ook gereguleerd worden door de overheid.
Het doel van de proef is om te kijken hoe cannabishandel kan decriminaliseren en hoe er door kwaliteitswaarborg een positieve invloed kan ontstaan op de volksgezondheid, zo valt te lezen op de website van de Rijksoverheid. Belangrijk hierbij is om te vermelden dat het in dit experiment draait om recreatief wietgebruik. Veel van onze panelleden gaven aan wiet alleen goed te keuren als medicijn, maar medicinale cannabis bestaat al en is dus iets anders dan staatswiet.
Zoals gezegd waren onze polldeelnemers verdeeld en de antwoorden gaan grofweg over drie belangrijke punten: criminaliteit, volksgezondheid en geld. Radar bespreekt deze met cannabisdeskundige Arno Hazekamp.
Decriminaliseren cannabis
Leidt legale wiet wel echt tot minder criminaliteit? Veel panelleden denken van wel en stemmen daarom ook voor, terwijl tegenstemmers bijvoorbeeld de situatie in Canada aanhalen als tegenargument. Daar is wiethandel in oktober 2018 in één keer legaal gemaakt, maar er is tot op heden geen daling in de criminaliteitscijfers gezien. 'Wat betreft criminaliteit kan niemand in een glazen bol kijken en zeggen wat er gebeurt, precies om die reden is er gekozen voor een experiment, in tegenstelling tot een directe landelijke invoering zoals in Canada', aldus Hazekamp.
Volgens Hazekamp hangt decriminalisering af van één belangrijke vraag: vinden wietgebruikers de staatswiet lekker? 'Als wietgebruikers tevreden zijn over de wiet die ze krijgen in een legale coffeeshop, hebben ze geen reden om het illegale circuit op te zoeken.' Of gebruikers tevreden zijn hangt ook af van de prijs en de sterkte van de wiet, maar volgens Hazekamp wordt de wiet niet duurder en ook niet slapper. Het hangt er dus vanaf of de smaak en de high gebruikers bevalt, en dat is moeilijk te voorspellen.
Veiligere wiet of stimuleren drugsgebruik?
Wat zouden de effecten van staatswiet zijn op de volksgezondheid? Voorstanders bij onze poll denken dat staatswiet een positieve bijdrage kan leveren, omdat de kwaliteit is gewaarborgd. Hazekamp sluit zich hierbij aan: 'Er is veel meer controle, de wiet wordt schoner en als wietgebruiker weet je dus wat je krijgt'.
Vanuit de tegenstanders kwam één argument veel terug: met staatswiet gaat de overheid drugsgebruik stimuleren. Zal staatswiet zorgen voor een toename van het wietgebruik, met mogelijk meer verslavingen als gevolg? Hazekamp: 'In het buitenland, in landen waar cannabis wordt gelegaliseerd, zie je niet in de cijfers dat iedereen ineens massaal aan de wiet gaat. Drinken en roken mag ook, maar dat betekent niet dat iedereen automatisch alcoholist of roker wordt.'
Hazekamp denkt dat het beter is als de staat cannabis reguleert, zodat het gebruik in ieder geval zo veilig mogelijk blijft. 'Wietgebruik is niet altijd wenselijk, maar het is blijkbaar iets wat de maatschappij wil, dus dan kunnen we het maar beter gewoon goed regelen.'
Kostenpost of bron van inkomsten?
De legale kwekers en coffeeshops gaan (in tegenstelling tot veel huidige wiethandelaars) belasting betalen, dus er komt extra geld in de staatskas. 'Van de verdiensten kan je juist goede voorlichting geven en mensen daarmee waarschuwen voor de gevaren', aldus de suggestie van een polldeelnemer.
Het experiment moet uitwijzen of het mogelijk is om wiethandel te decriminaliseren. De eerste stappen zijn gezet, maar goede samenwerking is de sleutel tot succes volgens Hazekamp: 'Kwekers, onderzoekers, consumenten en de overheid moeten samen gaan werken om dit voor elkaar te krijgen. Iedereens mening is belangrijk.'
Wil je ook je mening en ervaring delen over consumentenkwesties? Meld je aan voor het testpanel.