Hoelang blijft geopende plantaardige ‘zuivel’ houdbaar in de koeling?
Vroeg in de ochtend open je de koelkast en reik je naar het pak amandeldrink in de deur om hiermee een lekker bakje havermout te maken. Maar dan bedenk je je: hoelang staat dit pak eigenlijk al in de koeling? En hoelang is deze plantaardige variant van melk eigenlijk houdbaar? Dat vergaat vast niet zo snel als zuivel van de koe… toch?
Om te voorkomen dat we onbedoeld nog goede plantaardige drinks weggooien en ook niet met z’n allen aan de diarree raken, vraagt Radar bij Ralf Hartemink, universitair docent levensmiddelenmicrobiologie, na hoe dit zit.
'Plantaardige zuivel'
Hoewel in de volksmond de term ‘plantaardige zuivel’ nog veel wordt gebruikt, nam het Europees Parlement eind 2020 een voorstel aan om zuivelnamen uit te bannen voor plantaardige producten zoals ‘sojamelk’ of ‘havermelk’. Gevolge de wetgeving duiden we de plantaardige versies dus aan als ‘drinks’.
Hierdoor bederft je melk of plantaardige drink
Zowel melk als de plantaardige versie ervan kan bederven wanneer er na het openen van het pak bacteriën of schimmels bij komen. De docent licht dit toe: ‘Op het moment dat je iets openmaakt, komt er omgevingslucht bij, die niet steriel is. Dit betekent dat je de steriele lucht in het pak vervangt door lucht waar bacteriën (en ook gisten en schimmels) in kunnen zitten.’
Deze bacteriën kunnen in principe ‘altijd’ in het pak vallen; ook meteen nadat je het voor de eerste keer openmaakt. Daarnaast vertelt Hartemink dat er in principe slechts één bacteriespoor nodig is om melk te laten bederven. Hoe vaker je een pak dus openmaakt, hoe groter de kans wordt dat er een bacterie in valt die je drink aantast.
Een bacterie ligt dus zo in je pak, maar de docent nuanceert ook meteen dat het niet altijd zo snel hoeft te lopen. ‘De omgevingslucht kan namelijk ook heel schoon zijn en wanneer je het pak in een koelkast van drie graden bewaart, dan zou het ook kunnen dat de plantaardige drink langer te drinken is dan de aangegeven vier of vijf dagen.’
Plantaardige drinks in de meeste gevallen langer houdbaar
Bacteriën kunnen zich dus ook prima in plantaardige drinks nestelen, al is het wel lastiger voor ze door de lagere concentratie voedingsmiddelen en suikers dan in melk. ‘De hoeveelheid voedingsstoffen in melk is namelijk veel en veel hoger dan in de plantaardige versie. In melk zit vierenhalf procent melksuiker, veel eiwitten, vetten en mineralen’, aldus Hartemink, dat is veel meer dan in de drinks.
Dit betekent dat in normale melk meer bacteriën en schimmels kunnen groeien en ze dit ook sneller zullen doen dan in een plantaardige versie, waar een stuk minder te vinden is voor de bacteriën. Maar hoewel de kans dus enigszins kleiner is, betekent dit niet dat het bij de plantaardige drinks dus net zo goed kan gebeuren.
Zo dood je zelf de bacteriën
Is je pak plantaardige drank dan aan zijn lot overgelaten? Gelukkig kun je ook zelf nog een beetje invloed uitoefenen op het huishouden van de schimmels in je pak plantaardige amandel-, haver- of cashewdrink. Hartemink legt uit dat het al enorm kan schelen wanneer je een geopend pak bijvoorbeeld slechts een paar minuten buiten de koeling laat staan, in plaats van een half uur. In de tussentijd verzamelen zich namelijk zoveel mogelijk bacteriën in het pak, en door de hogere temperatuur groeien ze sneller. Daarnaast is ook de temperatuur van de koelkast is van belang: micro-organismen gedijen veel liever in zeven graden dan in een koude koelkast van drie graden. Houd hier dus ook rekening mee.
En wil je er zo zeker mogelijk van zijn dat er geen ziektemakers in je voeding zitten? Verhitten kan dan ook wonderen verrichten! ‘Het verhitten van melk of plantaardige drinks heeft eigenlijk hetzelfde effect als pasteuriseren. Als je de drink eerst kookt, bijvoorbeeld om daarna havermout te maken, dan doodt je levende bacteriën en ziekteverwekkers die zich misschien al in je pak hadden verzameld.’
‘Gebruik je gezonde verstand’
Het is dus oppassen geblazen met de vele bacteriën en schimmels die op zoek zijn naar voeding. De hoogleraar geeft dan ook aan dat je in principe alsnog het beste de instructies van de fabrikant kunt volgen door er vanuit te gaan dat het pak drinken na openen zo’n drie tot vier dagen goed blijft.
‘Daarnaast geldt, zoals in veel gevallen, gebruik je gezonde verstand. Ruikt het goed en ziet het er goed uit? Dan gebruik je het nog. Maar op het moment dat je het niet vertrouwt, dan moet je het sowieso wegdoen.’
