Dit is het effect van meditatie op je hersenen
Meditatie: een concentratieoefening met als doel inzicht te verkrijgen en de geest te sterken. Een oefening die meer en meer onder de aandacht komt in onze Westerse wereld. Om je wegwijs te maken in deze wereld en je praktische stappen aan te reiken om te beginnen met mediteren, schreven we ook al dit artikel. Maar wat als je meer wil begrijpen van wat meditatie nou eigenlijk echt met je doet? Hoe kan het dat stilzitten op een kussen en ‘nergens aan denken’ door velen zo aangemoedigd wordt?
Om daar achter te komen spreekt Radar met Steven Laureys: een Belgische topneuroloog die wetenschappelijk onderzoek deed naar het effect van meditatie op de hersenen. Laureys studeerde in 1993 af van zijn geneeskundige opleiding aan de Universiteit van Brussel en houdt zich sindsdien als neuroloog bezig met hersenonderzoek en het bewustzijn.
‘Meditatie is niet proberen om aan niets te denken’
Laureys gaat eerst in op wat meditatie volgens hem betekent: ‘Meditatie is niet proberen om aan niets te denken. Bij ‘gerichte aandacht’-oefeningen leren we aan om onze gedachten te observeren en ze te laten afdwalen wanneer dit gebeurt. Daarnaast leren we om dan tijdens die afdwaling onze aandacht terug te brengen naar onze ademhaling of een ander object.’
En dit doen we niet zomaar. De neuroloog legt uit wat er gebeurt wanneer we ons focussen op onze ademhaling: ‘Deze oefening brengt verschillende hersennetwerken in actie en zorgt ervoor dat je na een tijdje oefenen een betere en standvastige focus of concentratie aanhoudt.’
Het begin van jarenlang onderzoek en verdieping
Laureys leerde na een bijeenkomst Matthieu Ricard kennen en werd door deze boeddhistische monnik geïntroduceerd tot meditatie. Zodoende ontstond een vriendschap en voerde Laureys uiteindelijk onderzoek uit op het brein van Ricard. Uit dit onderzoek volgden een hoop interessante conclusies die ervoor zorgden dat ook op wetenschappelijk gebied veel meer duidelijk werd over de gevolgen van meditatie.
De neuroloog licht toe: ‘Concreet zagen we dat er verdikkingen plaatsvonden in de grijze massa van Ricard’s brein. De hersengebieden, waarin verdikkingen plaatsvonden, zijn belangrijk voor aandacht (prefrontale hersenschors en cingulaire cortex of gordelwinding), interne regulatie (insula) en geheugen (hippocampus).’
Concrete gevolgen van meditatie op het brein
Deze bevindingen lieten zien dat in het brein van de monnik veel hersengebieden beter ontwikkeld waren dan gebruikelijk en dat er veel meer connecties in het brein aanwezig waren. Het brein van Ricard bleek goed bewaard (Ricard was destijds zeventig jaar) en sterk geconnecteerd.
Laureys licht toe: ‘Als we hersennetwerken zouden vergelijken met autosnelwegen, beschikt Matthieu over een aantal extra rijstroken en een betere controle over het wagenverkeer. Daarnaast was Ricard’s brein neurologisch gezien tien à vijftien jaar jonger.’ Heel wat positieve ontwikkelingen dus dankzij het mediteren.
‘Niet iedereen is boeddhistisch monnik’
Uit het onderzoek op het brein van de boeddhistische monnik bleek dus dat jarenlange meditatie ervoor zorgde dat de hersenen zich beter ontwikkelde en het brein zich als een jonger brein gedroeg. Maar gezien weinigen van ons uiteindelijk boeddhistisch monnik zullen worden, heeft Laureys ook gekeken wat er gebeurt bij ‘amateurbreinen’.
‘Na een mindfulness-meditatiecursus van acht weken met meditatiegroentjes, werden MRI-scans uitgevoerd waaruit bleek dat de deelnemers minder grijze massa in de rechter amygdala vertoonden, wat kan wijzen op een vermindering van of betere omgang met stressvolle ervaringen.’
Laureys licht verder toe dat ze bij deze mensen dezelfde veranderingen zagen optreden als die ze bij Ricard hadden gevonden in zijn brein en hij concludeert: ‘Dat betekent dat je aan de hand van mentale training invloed kan uitoefenen op je eigen psychologische welzijn.’
Zelf starten met meditatie
Zie jij het inmiddels ook wel zitten om je psychologische welzijn een handje te helpen middels meditatie? In dit artikel geven we, aan de hand van tips van Laureys, handvatten voor een simpel begin met meditatie.
