Waarom kun je statiegeld niet bij alle verkooppunten terugkrijgen?
Op het Radar-forum viel het iemand op dat je bij de Kiosk op het station wel statiegeldflesjes kunt kopen, maar ze niet in kunt leveren. En ook bij winkels als de Action en Xenos, bij de bioscoop, de snackbar en op het vliegveld is dit zo. Hoe zit dat? Radar zoekt het uit.
Statiegeld terugbetalen is niet verplicht
Toen er alleen statiegeld op grote petflessen zat, waren verkooppunten verplicht om flessen in te nemen en het statiegeld terug te betalen. Dat vertelt Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk Benelux. “Bij de uitbreiding van het statiegeldsysteem met kleine flesjes en blikjes, is dit veranderd.” Voor kleine statiegeldflesjes is er wetgeving gekomen en toen zijn ook meteen grote flessen in de wetgeving opgenomen.
Volgens Statiegeld Nederland, de organisatie achter het statiegeldsysteem, zijn er nu maar twee soorten winkels verplicht om flessen en blikjes in te nemen en statiegeld terug te betalen. Dit zijn supermarkten groter dan 200 vierkante meter en bemande tankstations langs de snelweg. Alle overige verkooppunten zijn niet verplicht om drankverpakkingen in te nemen en 15 cent terug te geven. Dit noem je vrijwillige innamepunten.
Producenten zijn verantwoordelijk
Verkooppunten zijn dan ook niet verantwoordelijk voor de afhandeling van statiegeld. Dat zijn de drankproducenten. Zij moeten zorgen dat 90 procent van de flessen en blikjes wordt ingeleverd. Het Afvalfonds Verpakkingen draagt deze verantwoordelijkheid voor de producenten.
Dat statiegeld lang niet overal in te leveren is, zag ook onze verslaggever Fons. Bekijk de video hieronder.
Afhankelijk van supermarkten
“Om het doel van 90 procent te halen, hebben ze de medewerking van inzamelpunten nodig”, vertelt Buurman. Fabrikanten van drankjes kunnen immers zelf hun verpakkingen niet inzamelen. Dus zijn zij afhankelijk van bijvoorbeeld de supermarkten.
Dit soort winkels staan door deze afhankelijkheid sterk in de prijsonderhandelingen met fabrikanten. “Producenten zouden hierdoor zelfs onder druk gezet kunnen worden”, aldus Buurman.
Kleinere partijen krijgen geen vergoeding
Bovendien is het voor kleinere partijen, zoals de Kiosk en bioscopen, lastig om binnen dit systeem statiegeld uit te keren. Buurman legt uit dat verplichte inleverpunten een vergoeding krijgen voor het innemen en terugbetalen van statiegeld. Kleinere bedrijven zoals bioscopen en cafetaria’s zijn geen verplichte inleverpunten en krijgen dus niet dezelfde vergoeding als supermarkten.
Zij krijgen alleen een klein bedrag voor het neerzetten van afvalbakken waarmee je plastic flesjes en blikjes kunt scheiden. Toch hoeven zij deze flessen en blikjes niet zelf terug te brengen naar een supermarkt om jou je 15 cent statiegeld terug te geven. Dat vertelt Miranda Boer, woordvoerder van het Afvalfonds Verpakkingen. “Vrijwillige inleverpunten krijgen zakken en labels om drankverpakkingen te verzamelen. Die zakken kunnen ze meegeven aan leveranciers, zodat het statiegeld geteld en uitbetaald kan worden door Statiegeld Nederland.”
Statiegeld-lobby
Dat supermarkten verplichte inzamelpunten zijn en hogere vergoedingen krijgen, komt volgens Buurman doordat zij afspraken maken met het Afvalfonds verpakkingen. Hij legt uit dat het Afvalfonds Verpakkingen officieel bepaalt hoeveel geld bedrijven krijgen voor het verzamelen van statiegeld. “Maar het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (de branchevereniging van supermarkten, CBL) heeft een flinke stem in de onderhandelingen over deze tarieven. Kleinere partijen als bioscopen zijn hier niet eens bij aanwezig.”
Miranda Boer van het Afvalfonds Verpakkingen vertelt dat zij een stichting zijn zonder winstoogmerk, net als Statiegeld Nederland. “Er is gekeken naar de meest efficiënte en kosteneffectieve manier om kleine flesjes en blikjes in te zamelen. Er is voor gekozen om dit in het bestaande statiegeldsysteem (van grote petflessen) op te nemen. De onkostenvergoeding is gebaseerd op de kosten die worden gemaakt voor het statiegeldsysteem.” Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) verwijst voor een reactie naar het Afvalfonds Verpakkingen.
Boete als norm niet wordt gehaald
Wanneer de wettelijk vastgelegde norm van 90 procent niet wordt behaald, kan dit leiden tot een mogelijke boete. Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft aan Radar laten weten dat zij de cijfers aan het bestuderen zijn en dat er vervolgstappen zullen worden genomen. Welke specifieke stappen dat zijn, moeten zij nog nader bepalen.
In de bijbehorende reportage van verslaggever Fons, reageert Hester Klein Lankhorst, algemeen directeur van het Afvalfonds Verpakkingen. "Wij hebben een systeem, het statiegeldsysteem. We moeten kijken als er een boete komt, waar die vandaan komt. We willen het (90 procent ingelerde blikjes en flesjes) in ieder geval halen.’ Op de vraag of een eventuele boete gefinancierd wordt met geld dat consumenten hebben achtergelaten door het niet inleveren van statiegeld, reageert ze: "Wat overgebleven is blijft in het systeem zitten. Daar moeten we het systeem beter van maken."
