Waarom je deze winter beter niet in koud, open water kunt zwemmen
Heb je deze zomer lekker baantjes getrokken in een meer of plas vlakbij je huis, omdat je geen zin had in dat overvolle zwembad? Hoewel vaak wordt beweerd dat je hier in de winter vrolijk mee door kunt gaan, en er allerlei mooie gezondheidsvoordelen zouden kleven aan een frisse duik, blijkt dat lang niet altijd even verstandig te zijn.
Dit wordt duidelijk na een gesprek met Tanja Donkers, personal zwemcoach en projectleider van de ongebonden zwemmer in dienst van de Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB). Donkers geeft aan dat zwemmen in open water, mede door corona, de laatste tijd enorm populair is geworden, maar dat hier in de winter ook serieuze gevaren aan kleven. Hoewel de Zwembond zwemmen an sich enorm aanbeveelt, adviseert zij met klem om dit in de winter binnen in het zwembad te doen.
Zwem niet in open water dat kouder is dan zestien graden
De zwemcoach vertelt dat de KNZB zelf geen officiële zwemregels opstelt, maar dat dit door de FINA gebeurt: de overkoepelende internationale zwembond. ‘Zij maken de regels wat betreft wedstrijden in het openwaterzwemmen in samenspraak met haar medische commissie. Deze regels geven aan dat zwemmen in het open water bij afstanden van langer dan een kilometer niet zonder (medische) risico’s is, wanneer de watertemperatuur kouder dan zestien graden is.’
Nu denk je misschien dat deze kou makkelijk met een zwemwetsuit te bedwingen is, maar daar zijn deze regels juist al op afgestemd. Wil je daarentegen een snelle plons of dip in het koude water doen voor een flinke oppepper à la Wim Hof, dan kan dit nog prima, mocht je dat graag willen. Grotere afstanden dan tweehonderd meter zwemmen in koud, open water wordt echter strikt afgeraden.
Ook gevaarlijk voor ervaren zwemmers
Het grootste gevaar aan het zwemmen in koud open water is namelijk dat je onderkoeld kunt raken. Donkers licht toe: ‘Je temperatuur kan ongemerkt zo ontzettend dalen bij het zwemmen in zeer koud water, dat je in het meest extreme geval je bewustzijn kunt verliezen en/of een hartstilstand kunt krijgen. Dat je op deze manier onderkoeld raakt, terwijl je beweegt, is vaak lastig om te beseffen.’
‘Hierom is het ook zo belangrijk dat je altijd een boei bij je hebt als je in open water gaat zwemmen en niet te ver van de kant te gaan. Mocht je kramp krijgen, dan heb je op die manier altijd nog iets om aan te hangen en als je alsnog je bewustzijn verliest zul je door de boei niet naar de bodem zakken.
Risico van het open water
Donkers vertelt daarnaast dat het risico van het zwemmen in open water vaak lastig is om op het netvlies te krijgen. ‘Iemand die regelmatig in het zwembad baantjes trekt, denkt dit misschien ook in het open water te kunnen. De omstandigheden zijn echter zo anders: het zwembad in het water is niet koud, niet donker en daar is altijd een kant in de buurt waar je je aan vast kunt houden.’
‘Mensen kunnen echt overvallen worden door de enorme kou van open water, maar wanneer dit op een plas of meer gebeurt is er niet altijd direct een kant in de buurt. Zink je hier naar de bodem, dan ben je echt verloren in het donkere water. Hier is namelijk geen badmeester in de buurt die ziet wat er gebeurt.’
Adviezen voor als je toch in open water gaat zwemmen
Ondanks deze duidelijke gevaren zullen waarschijnlijk alsnog wat mensen zich in het natuurwater wagen. Voor deze mensen heeft Donkers nog wat dringende adviezen: ‘Het is van groot belang dat je altijd minimaal met een of twee andere mensen gaat zwemmen en het liefst staat er nog iemand op de kant die weet dat jullie in het water zijn.’
‘Draag daarnaast een dubbele en gekleurde badmuts die opvalt en ook handschoenen en schoentjes van wetsuitstof. Zorg ervoor dat je het schrikmoment zo klein mogelijk houdt wanneer je het water in gaat. Maak bijvoorbeeld eerst je polsen en je nek nat en laat je daarna zo rustig mogelijk het water in zakken. Duik dus ook nooit het water in.’
‘Als je alsnog overvallen wordt door de kou, ga dan altijd op je rug liggen zodat je hoofd boven water blijft. Op die manier kun je ook de omgeving in de gaten houden.’
‘Stap na het zwemmen niet onder een loeihete douche’
Ook wat je doet na het zwemmen is belangrijk voor je lichaam. Na het bewegen in het water, koel je in je natte pak aan de kant namelijk ook snel af. ‘Na het zwemmen is het belangrijk om voldoende warme kleding aan te doen en je natte kleding direct uit te doen’, vertelt Donkers. ‘Bovendien is het slim om een warme drank bij je te hebben, zodat je ook van binnenuit snel opwarmt.’
De manier waarop je opwarmt is bovendien van belang om een schokreactie te voorkomen. De zwemcoach licht toe: ‘Voorkom hele actieve opwarming zoals het direct onder een loeihete douche stappen. Deze overgang is voor je lichaam veel te heftig, net zoals het direct in het koude water springen.’
De gezondheidsvoordelen van zwemmen in open water
Maar zoals eerder benoemd, lijkt het zwemmen in open water, ook in de winter, steeds meer een trend te worden. Dit komt mede door de vele gezondheidsvoordelen die de sport met zich mee zou brengen. En hoewel zeker niet gelogen is over deze voordelen, benadrukt Donkers dat de voordelen simpelweg niet opwegen tegen de gevaren.
Donkers adviseert dat het beter is om bij een andere sport, zoals hardlopen, de extremen op te zoeken. ‘Als daar iets bij fout gaat, ben je in ieder geval nog zichtbaar en kun je snel geholpen worden. De FINA en haar medische commissie heeft echt verstand van zaken en adviseert iedereen om met koude temperaturen veilig binnen te zwemmen. En wie zijn wij als zwemmers dan om dat in twijfel te trekken?’
