Toegankelijkheid STAP-budget - Reactie Ministerie SZW

Wij hebben twee mensen gesproken die beiden al een opleiding volgden, de kosten fiscaal aftrokken, maar hun opleiding nu niet terugzagen in de lijst van STAP. Het gaat om een vrouw die de MBO-opleiding tot kraamverzorger doet, en een andere vrouw die toegepaste psychologie op HBO-niveau studeert. Zij vallen hierdoor qua tegemoetkoming tussen wal en schip. Is er nagedacht over maatwerk voor dit soort gevallen? Zo niet, waarom niet?

'Er is in 2019 besloten over de afschaffing van de fiscale aftrek scholingskosten na 2021 en de openstelling van het STAP-budget in 2022. Daar is op dat moment ook bekendheid aan gegeven zodat mensen hier rekening mee konden houden bij hun scholingskeuze. Eind 2021 is er opnieuw aandacht besteed aan de afschaffing van de fiscale aftrek vanaf het moment dat actief werd gecommuniceerd over de komst van het STAP-budget. De fiscale aftrek scholingskosten is afgeschaft omdat veel mensen deze regeling niet wisten te vinden. Ook vormde de verplichting tot het voorschieten van de scholing een drempel voor mensen. Daardoor werd de aftrek naar verhouding minder gebruikt door lagere inkomens en ouderen. Via het STAP-budget moet publieke financiering van scholing breder toegankelijk worden. 

Met het STAP-budget is gekozen voor een nieuw systeem waarbij de publieke financiering voor aanvang van de scholingsactiviteit moet worden aangevraagd. Het voordeel daarvan is dat mensen geen geld hoeven voor te schieten. Een nadeel van deze systematiek is dat alleen nieuw te starten opleidingen in aanmerking komen, waardoor er voor trajecten die al zijn gestart geen STAP-budget kan worden aangevraagd.'

'Het is natuurlijk erg vervelend dat deze informatie niet iedereen heeft bereikt en dat er nu mensen zijn die een opleiding niet kunnen afmaken. Om een beter beeld te krijgen van deze situaties in de praktijk worden er momenteel gesprekken gevoerd met mensen die zich bij het ministerie hebben gemeld. Door deze gesprekken hopen wij mensen te helpen met concrete handvatten over wat (andere) mogelijkheden voor hen zijn.'

Universiteiten, HBO's en MBO's staan niet of nauwelijks met hun opleidingen in de lijst. Dat zou mede komen doordat hun computersysteem niet op dat van de overheid aangesloten kon worden om opleidingen te kunnen uploaden. Universiteiten hebben hierover aan de bel getrokken, met de vraag om uitstel. Daar is door het ministerie geen gehoor aan gegeven. Waarom niet?

'In juni 2021 gaven 67% van alle opleiders – en bijna de helft van de OCW-erkende opleiders – aan vanaf de start met het STAP-budget mee te willen doen. Op basis daarvan is besloten dat er voldoende animo was om in 2022 te starten.'

'Ook over de registratie van scholingsactiviteit in het STAP-register is vóór de openstelling veelvuldig contact geweest met opleiders. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor het registreren van hun scholingsactiviteiten in het scholingsregister STAP. De opleider bepaalt dus zelf welke deel van het eigen aanbod in aanmerking komt voor STAP.'

'Hogescholen, universiteiten en mbo-instellingen kunnen hun aanbod handmatig opvoeren of via de koppeling met EDU-DEX. Voor mbo-instellingen is er ook een geautomatiseerde koppeling die op termijn ook voor hogescholen en universiteiten beschikbaar komt. Vooralsnog hebben alle universiteiten het indienen van scholingsactiviteiten uitgesteld, maar in theorie kunnen zij hun aanbod nu al invoeren. Verschillende hogescholen en mbo-instellingen hebben dit al wel gedaan.'

Ook MBO’s hebben nog maar weinig opleidingen kunnen toevoegen. Opleidingen moeten in modules worden opgeknipt om voor werkenden e.d. aan te sluiten. Is het wenselijk dat ook dit aanbod nog niet beschikbaar is, terwijl juist onder lager opgeleiden de noodzaak tot bijscholing hoog is?

'Het STAP-budget is bedoeld om scholing met publieke financiering laagdrempeliger te maken. Daardoor is het juist zeer geschikt voor praktisch geschoolden. Het scholingsregister STAP is een ‘levende lijst’. Dat betekent dat het aanbod constant wordt bijgewerkt en aangevuld met scholingsactiviteiten van zowel publieke als private opleiders. Mbo-opleidingen kunnen in verschillende vormen in aanmerking komen voor het STAP-budget, waaronder: modules, maar ook praktijkleren, certificaat-trajecten of de beroepsbegeleidende leerweg. Wel zien we dat het modulaire aanbod van mbo-instellingen vaak beter aansluit voor werkenden om zich naast hun werk verder te kunnen ontwikkelen.'

Wij zien in onze enquête-uitslagen dat onder lager opgeleiden het aandeel mensen dat niet van STAP wist of niet weet wat het inhoudt groter is dan onder hoger opgeleiden. Dit terwijl lager opgeleiden sowieso minder vaak gebruik maken van scholing en hiervoor bedoelde budgetten. Wat is hierop de reactie van de minister?

'Uit de gebruikscijfers van het eerste aanvraagtijdvak voor STAP-budget komt een ander beeld naar voren. Er is een brede spreiding naar opleidingsniveau waaronder dus ook veel praktisch geschoolden. Naast een brede spreiding in opleidingsniveau zien we in het gebruik verscheidenheid  naar- leeftijd en arbeidsmarktpositie. SZW verstuurt vandaag een brief naar de Tweede Kamer met daarin de resultaten van het eerste aanvraagtijdvak van het STAP-budget.' 

'Omdat STAP juist voor een bredere doelgroep is bedoeld, worden er ook aanvullende maatregelen genomen om eventuele drempels bij mensen weg te nemen. Naast de bij vraag 1 genoemde voordelen ten opzichte van de fiscale aftrek scholingskosten, kunnen mensen hulp krijgen bij het aanvraagproces via het klantcontactcentrum van UWV en leerwerkloketten. En kunnen mensen die minder ‘digivaardig’ zijn bij een UWV-kantoor een aanvraag indienen. Ook worden sinds 1 april ontwikkeladviezen aangeboden (voor mensen met maximaal een mbo2-diploma) om mensen te helpen bij het oriënteren op scholing en ontwikkeling. Tot slot start komende maand een publiekscampagne gericht op praktisch geschoolden.'

Uit onze enquête blijkt volgens de voorlopige cijfers: Van de groep die al was begonnen met een opleiding maakte 44 procent gebruik van de fiscale aftrek voor scholingskosten. Wanneer we alleen naar die groep kijken, zien we dat voor de grootste groep, 52 procent, de STAP-regeling het volgen van de opleiding financieel juist minder haalbaar of aantrekkelijk maakt: zij betalen nu meer dan voorheen, geeft 71 procent van deze groep aan. Nog eens 28 procent geeft aan dat STAP hun opleiding niet vergoedt. Wat is jullie reactie hierop?

'Zoals ook in eerdere antwoorden toegelicht, is het STAP-budget bedoeld om scholing met publieke financiering voor een bredere groep toegankelijk te maken. Omdat het STAP-budget vooraf moet worden aangevraagd komen reeds gestarte trajecten helaas niet in aanmerking voor het STAP-budget.'

'Overigens is het STAP-budget in de meeste gevallen ruimer voor mensen dan de eerdere fiscale aftrek scholingskosten. Doordat er bij STAP tot 1.000 euro geen eigen bijdrage wordt gevraagd, is voor scholing tot 2.700 euro de bijdrage vanuit het STAP-budget hoger dan wat bij de fiscale aftrek scholingskosten het geval was. 82% van de gebruikers van de fiscale aftrek maakten scholingskosten voor minder dan 2.500 euro. Dat betekent dat het merendeel van de nieuwe aanvragen via STAP een hogere tegemoetkoming ontvangt dan wanneer de fiscale aftrek scholingskosten zou zijn voortgezet.'