Tekenseizoen van start: wat is het tekenencefalitisvirus?
De Week van de Teek is begonnen, van 17 tot en met 21 april. Het moment om even goed te kijken naar deze kleine kruipers. Deze beestjes kunnen niet alleen de ziekte van Lyme met zich meedragen, maar ook tekenencefalitis, dat kan hersenontsteking veroorzaken. Hoe groot is de kans dat je hiermee besmet raakt na een beet van een teek? Wij spreken Kees van den Wijngaard, epidemioloog bij het RIVM.
Besmette teken
We hebben allemaal weleens van teken gehoord. Deze kleine spinachtigen vind je overal waar groen is. Vaak zitten ze verstopt tussen bladeren die op de grond liggen, of in gras. Teken bijten vaak dieren, maar mensen kunnen ook een tekenbeet krijgen. Is zo’n teek besmet met een virus of bacterie? Dan kan dit beestje dit tijdens de beet overbrengen op dier of mens.
Ziekte van Lyme en TBE-virus
De bekendste ziekte die zo bij de mens terechtkomt, is de ziekte van Lyme die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Mensen met deze ziekte hebben vaak een rode ring of vlek op de plek van de tekenbeet. Zij kunnen ook klachten krijgen zoals algehele malaise en pijn aan de gewrichten. Mensen kunnen zich laten behandelen met antibiotica.
Sinds 2016 is bekend dat Nederlandse teken ook het TBE-virus kunnen bevatten, dat tekenencefalitis kan veroorzaken. Meldingen van tekenencefalitis komen vooral uit de provincie Overijssel, maar ook uit Utrecht, delen van Gelderland, Brabant, Limburg en Flevoland. Deze meldingen zijn gedaan door mensen die bijna allemaal hersenontsteking hadden gekregen na het tekenbeet.
Hersenvliesontsteking door een teek?
Volgens de epidemioloog van het RIVM is de kans echter vrij klein dat teken deze ziekte massaal verspreiden. “Er zijn per jaar 1,5 miljoen tekenbeten in Nederland", vertelt Van den Wijngaard. Van al deze tekenbeten wordt niet iedereen ziek. Als men wel ziek wordt, dan is dat meestal door de ziekte van Lyme. “Wij zien dat zo’n twee à drie op de honderd tekenbeten leiden tot de ziekte van Lyme." aldus Van de Wijngaard. “Als je kijkt naar ziekte door het tekenencefalitisvirus, dan is de kans waarschijnlijk kleiner dan één op de duizend tekenbeten.” Van den Wijngaard geeft aan dat dit inclusief alle milde gevallen is.
Twee gevallen per jaar
De werkelijke kans op tekenencefalitis is lastig te berekenen. Veel mensen worden namelijk niet of nauwelijks ziek na een beetje van een teek met dit virus. Per jaar worden ongeveer twee gevallen van mensen met tekenencefalitis bij het RIVM gemeld. “Dat zijn dan vrijwel altijd ernstigere gevallen die ook echt hersenontsteking hebben", vertelt Van den Wijngaard. Het is dus zeker niet zo dat je meteen een hersenontsteking ontwikkelt als je gebeten wordt door een teek die het TBE-virus met zich meedraagt.
Symptomen na beet van besmette teek
De kans is dus heel klein dat je na een beet van een teek daadwerkelijk tekenencefalitis of een hersenontsteking krijgt, maar het kan dus wel. Wat zijn dan de symptomen?
Als iemand hersenontsteking krijgt door het tekenencefalitisvirus treden de klachten vaak op in twee fases. Fase één lijkt op een griep. Zo kan er sprake zijn van milde koorts, hoofdpijn, pijn in het hele lichaam in spieren en gewrichten, moe zijn, misselijkheid en overgeven. Dit duurt meestal zo’n twee tot zeven dagen. Hierna heeft de patiënt vaak ongeveer een week geen klachten.
In de tweede fase kunnen de hersenen, hersenvliezen en/of ruggenmerg ontstoken raken. Dan is er sprake van wat men tekenencefalitis (hersenontsteking) noemt. Ziekenhuisopname is dan noodzakelijk. Klachten kunnen zijn: zware hoofdpijn, verminderd bewustzijn, slaperigheid, ander gedrag, geheugenverlies, verlamming (vaak van de armen en de romp), niet goed tegen licht kunnen, misselijkheid en duizeligheid.
Medicijnen of vaccinaties
Er zijn tot zover nog geen specifieke medicijnen tegen tekenencefalitis, maar er is een vaccinatie. “Er is in Nederland nog geen aanbeveling om te vaccineren tegen tekenencefalitis. De kans dat iemand er ziek van wordt is erg klein", vertelt Van den Wijngaard. “De boodschap is: teken, daar kun je ziek van worden, dus elke tekenbeet die je kunt voorkomen, is beter dan genezen.”
Teken komen overal in Nederland voor. Gebeten? Raadpleeg bij twijfel je arts of kijk op de tekenradar van het RIVM voor een overzicht van tekenbeten per regio.
Bron: Kees van den Wijngaard