Suikervervanger aspartaam: vragen en antwoorden over de kunstmatige zoetstof

Aspartaam is, net al stevia, een intensieve zoetstof die in veel levensmiddelen voorkomt als vervanger van suiker. Er zijn echter ook diverse verschillen.

Lees ook Suikervervanger stevia: wat je moet weten over deze intensieve zoetstof

Wat is aspartaam?

Aspartaam is zoals gezegd een zogenaamde intensieve zoetstof, die ongeveer 200 keer zoeter is dan suiker. (Intensieve zoetstoffen zijn dertig keer tot wel 37.000 keer zo zoet als suiker.)

Naast aspartaam bestaat ook aspartaam-acesulfaamzout. Dit is eveneens een intensieve zoetstof.

Waar komt aspartaam vandaan?

De stof komt niet voor in de natuur, maar uit een fabriek en levert nauwelijks calorieën.

Aspartaam heeft een E-nummer. Wat betekent dat?

Aspartaam heeft het E-nummer E951 en aspartaam-acesulfaamzout heeft het E-nummer E962.

Als een stof een E-nummer heeft betekent dat dat de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) deze goed onderzocht en gecontroleerd heeft en dat het gebruik ervan veilig is. (Pas als zeker is dat een stof niet schadelijk is voor de gezondheid en je er niet te veel van binnen kunt krijgen, krijgt een stof een E-nummer.)

Waar zit aspartaam zoal in?

Je vindt aspartaam vooral in dranken en snoep. 

Voorbeelden van producten waar aspartaam (E951) in voorkomt, zijn:

• zuivelproducten
• ijs
• chocolade
• ontbijtgranen
• zoetzure vis in blik of glas
• soepen
• vruchtendranken
• frisdranken

Aspartaam-acesulfaamzout (E962) zit onder andere in:

• zuivelproducten
• jam
• boterhampasta (bijvoorbeeld op basis van cacao)
• ontbijtgranen
• koek en gebak
• zoetjes
• vruchtendranken
• desserts

Deze lijsten zijn niet volledig: aspartaam(-acesulfaamzout) kan in heel veel producten voorkomen. Als het in een bepaald product gebruikt is, dan staat de naam of het E-nummer op het etiket.

Wat doet je lichaam met aspartaam?

Je lichaam zet aspartaam om in de aminozuren fenylalanine en asparaginezuur, en daarbij ontstaat methanol. Dit zijn alle drie stoffen die je lichaam goed kan verwerken.

In grote hoeveelheden kan methanol wel gezondheidsproblemen zoals blindheid veroorzaken. Uit één liter light-frisdrank gezoet met aspartaam kan 55 milligram methanol gevormd worden. Dit is minder dan er van nature in één liter vruchtensap zit, zo relativeert het Voedingscentrum.

Is aspartaam ongezond?

Over aspartaam doen verhalen de ronde dat dit schadelijk voor de gezondheid zou zijn.  Die zijn volgens het Voedingscentrum vaak gebaseerd op verkeerde conclusies en onzorgvuldige onderzoeken.

Zo heeft het Italiaanse Ramazzini Instituut in 2006 en 2007 twee studies gepubliceerd  waaruit zou blijken dat ratten kanker krijgen als gevolg van aspartaam. De EFSA heeft deze studies zeer goed bekeken en geconcludeerd dat de ratten al ziek waren voor aanvang van de test. De gevonden tumoren waren niet het gevolg van het toedienen van aspartaam, maar van chronische ontstekingen aan de ademhalingsorganen van de proefdieren. Daarbij bleek de statistiek in het onderzoek niet te kloppen.

Lees ook 'Voedingswetenschap begrijpen' op de site van het Voedingscentrum

Wel is het zo dat mensen met de erfelijke aandoening fenylketonurie (PKU) moeten oppassen met aspartaam: voor hen is de kunstmatige suikervervanger niet geschikt.

Hun lichaam kan het aminozuur fenylalanine uit aspartaam niet goed afbreken, met negatieve effecten in de hersenen tot gevolg. Producten met aspartaam (E951 en E962) staat voor mensen met deze aandoening de waarschuwing “bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)” of “bevat een bron van fenylalanine”. 

Elke baby in Nederland wordt overigens op deze ziekte getest door middel van de hielprik.

Dus je kunt aspartaam (bijna) ongelimiteerd consumeren?

Aspartaam kun je, net als andere E-nummers, veilig eten en drinken. Zelfs als je erg veel lightproducten gebruikt, krijg je bij een normaal eetpatroon niet te veel van deze zoetstof binnen.

Een lightproduct kan een goed alternatief zijn voor een 'gewoon' levensmiddel. Het is echter niet zo dat het per definitie gezond is: het kan passen in een gezond voedingspatroon, maar het is niet zo dat je alle lightproducten onbeperkt kunt consumeren. Sommige bevatten nog steeds veel calorieën.

Sommige mensen willen aspartaam of andere E-nummers toch liever vermijden. Dat is niet nodig, maar er is ook niets op tegen. Aspartaam zit vaak in bewerkte producten die niet in de Schijf van Vijf zitten. Dat is voor het Voedingscentrum reden om het te vaak of te veel consumeren van deze producten af te raden.

Bron: Voedingscentrum