PBL: ‘Huishoudens betalen te veel energiebelasting, allergrootste verbruikers juist te weinig’

Een deel van de uitstoot wordt helemaal niet in rekening gebracht, zoals die van een belangrijk deel van de landbouwsector.

Niet in verhouding

In het onderzoek bekeek het PBL wie precies voor welke broeikasgasuitstoot betaalt, hoeveel dat is en of de betaalde prijs in verhouding staat tot de aangerichte klimaatschade. Belastingen voor wegverkeer zijn door de accijnzen voldoende om de klimaatschade te compenseren. Dit geldt ook voor de belasting op gas dat wordt verbruikt in huizen en bedrijfspanden. Volgens het PBL betalen de allergrootste verbruikers juist te weinig. 

Volgend kabinet

Het planbureau wilt een volgend kabinet instrumenten geven om de beprijzing van het energieverbruik te verbeteren. Het instituut verwacht dat Nederland afstevent op een ‘nieuwe aanscherpingsronde voor het klimaatbeleid’.

Aanpassen energiebelasting

In Nederland werkt de energiebelasting op elektriciteit en gas in verschillende schijven. Hierdoor betalen de kleine verbruikers relatief meer dan grootverbruikers. Bij elektriciteit is de milieuschade in de derde en vierde schijf vele malen groter dan door belastingen wordt gecompenseerd. Dit zijn de schijven waar de grootverbruikers onder vallen. In de eerste en tweede schijf wordt er juist te veel betaald in verhouding tot de klimaatschade, stelt het PBL. Hier gaat het om huishoudens en veel mkb'ers.

ODE-belasting

Bovendien komt de ODE-belasting (Opslag Duurzame Energie- en klimaattransitie) voor het overgrote deel ook op de rekening van verbruikers in de eerste twee schijven. Deze belasting is bedoeld om de energietransitie te financieren.

Eerdere conclusies

Een grote coalitie van mkb-brancheorganisaties schreef hier eerder al een brief over aan informateur Mariëtte Hamer. Ze zijn van mening dat de huidige opzet onrechtvaardig is. Ook uit de cijfers van statistiekbureau Eurostat bleek dat Nederlandse huishoudens relatief veel energiebelasting betalen. Milieudefensie concludeerde vorig jaar dat het mkb een grotere bijdrage levert aan de verduurzaming van de industrie dan grootverbruikers.

Redenen PBL
Het PBL ziet ‘alle reden’ om de energiebelasting op elektriciteit te herzien. Niet alleen door de ongelijke kosten. ‘De huidige vormgeving wordt een steeds grotere sta-in-de-weg voor de energietransitie’, zegt het planbureau. Voor de energiebelasting maakt het namelijk niet uit of elektriciteit is opgewekt door windmolens of in een kolencentrale. ‘Daardoor gaat er geen prikkel vanuit om méér elektriciteit hernieuwbaar op te wekken.’

Europese aanscherpingen

In december hebben de landen van de Europese Unie afgesproken de productie van broeikasgassen de komende tien jaar met ten minste 55 procent te reduceren, in plaats van de eerder afgesproken 40 procent minder ten opzichte van 1990. 

De Europese CO2-prijs is momenteel nog niet hoog genoeg, maar wel belangrijk in het beprijzen van CO2, ziet het PBL. Eurocommissaris Timmermans presenteert komende woensdag plannen om de emissiehandel aan te scherpen. Dan wordt ook bekend welke sectoren zich moeten opmaken voor nieuwe belastingen.

Uitgelekte informatie

Eerder werd al duidelijk dat de Europese Commissie werkt aan een belasting op kerosine per 2023. Ook de scheepvaart moet zich gaan voorbereiden op een nieuwe heffing voor bunkerolie. De Europese landbouwsector lijkt vooralsnog de dans te ontspringen.

Bron: NOS, ANP