Ontspannen op vakantie? Wij geven je tips om écht goed tot rust te komen

Om hier achter te komen spreekt Radar met psycholoog Andrea Boeren, werkzaam bij Mentale Kracht 040: een initiatief van GGz Eindhoven. Boeren schrijft voor Mentale Kracht over psychisch welzijn en mentale veerkracht en behandelde hiervoor ook cliënten met psychische stoornissen als depressies en angststoornissen. Ze vertelt dat het niet kunnen ontspannen op vakantie een onderwerp is dat ze bij veel cliënten terug hoorde komen. 

Hoge eisen en verwachtingen van de vakantie

‘De meeste mensen hebben een heel druk leven en hebben hoge verwachtingen van die twee of drie weken zomervakantie. Mensen verwachten vaak een stressvrije vakantie en stellen hoge eisen, waardoor het uiteindelijk al snel tegenvalt. Zo gebruiken ze onder andere die vakantie om volledig te ontstressen van de rest van het jaar en dat kan niet.’

‘Je lichaam denkt hier namelijk anders over en kan niet plots na 46 weken knallen overgaan op een totaal ander ritme en volledig relaxen. Mensen bouwen het hele jaar door stress op, wat het lichaam niet ineens los kan laten; het zal eerst moeten acclimatiseren. Door op vakantie te gaan verstoor je je ritme, soms heb je ook nog een jetlag en je bent in een ander omgeving. Dit zijn allemaal stressfactoren en je lichaam moet dit verwerken.'

Twee belangrijke strategieën

Als het aan Boeren ligt is het probleem van niet kunnen ontspannen op twee verschillende manieren te benaderen. ‘Ik denk dat het van belang is om te kijken wat er de rest van het jaar gebeurt en wat je vooraf aan je vakantie al kunt doen om het aangenamer te maken. Daarnaast kun je natuurlijk ook je vakantie zelf op een bepaalde manier inrichten, wat al begint bij het soort vakantie dat je neemt.’ 

Boeren geeft voor deze strategieën verschillende concrete tips, die we hieronder met je doornemen. 

Wat je kunt doen voordat je op vakantie gaat

• Kijk naar de andere weken in het jaar ‘Gemiddeld hebben mensen zo’n vijf à zes weken vakantie per jaar en de andere 46 of 47 weken zijn we allemaal veel te druk. In die andere weken bouwen mensen enorm veel stress op door al hun verplichtingen als werk, kinderen, het huishouden en een sociaal leven. Die opgebouwde stress moet als het ware worden ‘opgelost’ in die weken, en dat kan niet.’ ‘Hier valt dus enorm veel winst te behalen. Kijk goed hoe je in die andere weken je leven indeelt en waar je meer rust kunt creëren. Op die manier snak je dan ook minder naar die vakantie als het eindelijk zo ver is. Probeer lucht te creëren door andere verplichtingen (vaker) af te zeggen of minder te werken als dat mogelijk is. En zeg niet alleen dingen af, maar zorg er juist ook voor dat je relaxmomenten voor jezelf inplant, bijvoorbeeld door meer te lezen of wandelen of wat voor jou dan ook helpt om te ontspannen.'   
• Neem een paar dagen voor en nadat je weggaat vrij ‘Dezelfde avond van je laatste werkdag of de dag erna meteen op vakantie gaan, zorgt al meteen voor stress. Je rondt je werk vaak gehaast af, moet last minute je spullen inpakken en hebt niet de tijd om je huishouden nog op orde te maken of te wennen aan een ander ritme en het feit dat je vakantie is begonnen.’ ‘Neem in plaats daarvan eerst een paar dagen helemaal vrij, zodat je dan juist even kan ontspannen en alle overige zaken nog kunt regelen die nog gedaan moesten worden. Na die paar dagen kun je dan uitgerust op reis. Doe dit dus ook als je terugkomt, zodat je niet de ochtend nadat je bent teruggevlogen uit een ver oord weer op kantoor moet verschijnen.’   
• Kies een vakantie die bij jou past Het allerbelangrijkste volgens Boeren is uiteindelijk te bedenken wat jij nodig hebt op vakantie en hoe jij deze in wil richten. ‘Doe vooral waar je zelf zin in hebt. In onze samenleving ligt toch een druk om op een bepaalde manier op vakantie te gaan. Denk aan de Instagramwaardige vakantie naar Bali. Maar ieder mens heeft zijn eigen prikkelniveau en ontspant op zijn of haar eigen manier.’  ‘Kies dus een vakantie die bij jou past en laat je niet door andere mensen beïnvloeden. Vakantie is een kostbaar iets en hiervoor moet je juist ruimte voor jezelf durven nemen. En wil niemand wat jij wil, ga dan eens gewoon in je eentje. Vakantie is immers voor jezelf en niet voor de likes op social media.’ 

Concrete tips om te ontspannen op vakantie

• Probeer in het hier en nu te zijn ‘Wat veel mensen misschien herkennen is dat wanneer ze eenmaal op hun strandbed liggen ze beginnen te piekeren. Vervolgens worden mensen boos of balen ze dat ze aan het piekeren zijn, wat het weer erger maakt. Kom je alsnog in deze situatie terecht, probeer dan te accepteren dat je je zo voelt in plaats van je te verzetten tegen de frustratie.  ‘Richt daarnaast je energie op iets anders. Voel bijvoorbeeld de zon op je gezicht, luister naar de kabbelende rivier of de golven van de zee waar je aan ligt. Dit zal het stresssysteem tot rust brengen en brengt je langzaam weer terug naar het moment. Merk je dat je weer afdwaalt? Breng dan je gedachten weer terug naar waar je bent.’   
• Laat je werk echt even voor wat het is ‘Laat apparatuur dus thuis, tenzij het echt niet anders kan. Heel vaak denken mensen dat iets niet kan wachten, maar in werkelijkheid is dit vaak wel zo. Maak hierover bovendien ook goede afspraken met je leidinggevende én met de mensen met wie je op vakantie bent. Op deze manier vermijd je ook dat je toch even die laptop erbij pakt en je mail checkt.’   
• Spreek uit hoe je je voelt ‘Ik ben echt voorstander van dingen uitspreken, want dit is gezonder dan het op te kroppen. Merk je dus dat je erg bezig bent met werk, dan kun je dit gerust vertellen aan de mensen om je heen. Dit is ook juist goed, omdat je medereizigers dan ook weten hoe jij je voelt en waarom je bijvoorbeeld geïrriteerd kan reageren.’  ‘Zorg er alleen wel voor dat je deze piekergedachten niet gaat doorspreken met je naasten. Dit helpt het gepieker niet, omdat je er op vakantie niets aan kunt doen en bovendien kan het je medereizigers ook stress bezorgen.’ 

Een hoog verantwoordelijkheidsgevoel zorgt voor stress

Maar waarom kunnen sommige mensen nu wel optimaal genieten van hun vakantie en blijven andere mensen toch piekerend op het strand achter? Volgens Boeren heeft dit vooral te maken met het type mens dat je bent en hoe je karakter in elkaar zit.

‘Ik denk dat dat heel erg te maken heeft met mensen hun persoonlijkheid. Mensen die moeilijk kunnen ontspannen op vakantie hebben vaak een erg hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Ook zaken als perfectionisme en de sfeer op je werk spelen hierbij een belangrijke rol.’

Geef ontspanning prioriteit

‘Niet alleen voor deze mensen, maar voor iedereen is het van groot belang om goed je grenzen aan te geven en te weten waar je prioriteiten liggen. Als ontspanning heel belangrijk voor je is, waarom geef je het dan bijvoorbeeld die andere weken in het jaar geen prioriteit? 

‘En ben je nu op vakantie? Houd je aandacht dan echt in het hier en het nu. Merk je piekergedachten op, maar besef je dat je er verder niets mee hoeft te doen en laat ze weer gaan.’