Onderzoek: Helpt medicinale cannabis bij chronische zenuwpijn?

Radar spreekt met Geert Jan Groeneveld, neuroloog-klinisch farmacoloog bij de afdeling Anesthesiologie van het LUMC en Chief Medical and Scientific Officer bij het CHDR. Groeneveld en zijn team bekijken de effecten van THC en CBD bij patiënten die te maken hebben met neuropathische pijn. Neuropathische pijn ontstaat door een beschadiging aan de zenuw.

We weten toch allang dat cannabis kan helpen bij pijnbestrijding?

De bewijzen daarvoor zijn 'flinterdun', stelt Groeneveld. Het is hoog tijd voor onderzoek zoals dat gedaan wordt als een medicijn op de markt wordt gebracht. Zijn het de bestanddelen THC en CBD uit cannabis die effect hebben op pijn of moet je iemand behandelen met de cannabisplant zelf? En welke verhoudingen THC en CBD geven het beste resultaat?

Het is bekend dat cannabinoïden indirect invloed hebben op het zogenoemde opioïde-systeem. Dit systeem speelt een belangrijke rol bij de perceptie van pijn.

Van CBD is dat juist zeer de vraag. Groeneveld: 'Het lijkt erop dat CBD wel iets doet bij een ontsteking, maar die ontsteking kunnen we juist al goed behandelen met ibuprofen en diclofenac.'

Baat het niet, dan schaadt het ook niet, toch?

Groeneveld: 'Zeker wat cannabidiol betreft ben ik het daar volstrekt niet mee eens. Cannabidiol remt namelijk de leverenzymen die ervoor zorgen dat medicijnen worden afgebroken.'

Mensen die al medicijnen nemen kunnen inderdaad een positief effect merken van de CBD, denkt Groeneveld. Dat komt dan niet zozeer door de CBD, maar doordat de cannabidiol de afbraak van de medicatie tegenhoudt. 'De leverenzymen die normaal gesproken zorgen voor het afbreken van de medicijnen worden geremd. Het effect: je hebt simpelweg meer van het medicijn dat je al gebruikte in je bloed'.

Wat moet het onderzoek opleveren?

Groeneveld hoopt meer duidelijkheid te krijgen over de rol van CBD. 'Er wordt nu vaak gezegd: je moet niet de pure THC gebruiken. Neem je CBD erbij, dan zou je minder bijwerkingen van THC hebben. De bewijzen voor die theorie zijn echter heel mager.'

Groeneveld schrijft nu weleens, als laatste redmiddel, medicinale cannabis voor bij patiënten met ernstige onbehandelbare zenuwpijn. 'Veel mensen zeggen: vreselijk, ik had alleen maar bijwerkingen. Maar sóms zit er iemand tussen die zegt: het is fantastisch. Zo had ik laatst een patiënt die met chocolaatjes kwam binnenlopen. En dan heb je het over iemand die al negen jaar rondliep met pijn en al van alles had geprobeerd. Dat is fascinerend, want ik zie daar nog geen regelmaat in. Welke patiënten hebben er baat bij en welke niet?'

Is het niet heel moeilijk om (de mate van) pijn bij mensen te onderzoeken?

'Pijn is een prachtig subjectief fenomeen. Er zijn allemaal componenten die een negatieve impact hebben op het ervaren van pijn. Als je mensen vraagt: hoe erg is de pijn op een schaal van een tot tien, waarbij tien staat voor geopereerd worden zonder verdoving? Dan zegt de één: een vijf of een zes, en de ander zegt meteen: een tien.'

'Mensen die bij mij op de pijnpoli komen en vertellen over een langslepende rechtszaak vanwege een aanrijding die twaalf jaar geleden plaatsvond. Of mensen die zeggen: ik hoor deze pijn niet te hebben. Dat zijn allemaal zaken die van negatieve invloed kunnen zijn op de pijn die zij ervaren.'

Daarom gaat Groeneveld de pijnreductie niet meten tussen personen, maar binnen een persoon. Alle tweehonderd deelnemers aan het onderzoek krijgen eerst een actieve dosering voor vijf weken, en dan een placebo, of andersom. De pijnscores die de proefpersonen geven in de verschillende weken worden vergeleken.

Groeneveld: 'Als sommige patiënten duidelijk baat hebben bij de behandeling en andere juist niet dan gaan we proberen te achterhalen wat die mensen nou bijzonder maakt, wat hen onderscheidt van degene die er geen baat bij hadden.'

En ook dan heb je, vertelt Groeneveld, nog steeds te maken met de subjectiviteit van pijn. 'Mensen kunnen bijvoorbeeld merken dat ze in de actieve behandelgroep zitten, omdat ze ook bijwerkingen krijgen. En dat kan weer het placebo-effect versterken. Maar daar ontkom je niet aan.'

Groeneveld onderzoekt daarom ook nog andere 'pijnindicatoren'. 'We kijken dan bijvoorbeeld hoe iemand is in het dagelijks leven. Dat monitoren we via een app. Zo kunnen we bijhouden hoeveel iemand slaapt, en hoeveel iemand beweegt'.

Wat kan dit onderzoek uiteindelijk opleveren voor patiënten?

THC is volgens Groeneveld nu een derdelijnsmiddel voor mensen met neuropathische pijn. 'Ik mag het dus voorschrijven als laatste redmiddel, maar het wordt niet vergoed. En dat is sowieso altijd een erg complex proces met allemaal formulieren. Als het uiteindelijk blijkt te werken, dan belt de patiënt me op en zegt: het kost me 250 euro per maand en ik moet het zelf betalen.'

Groenveld hoopt daar verandering in te kunnen brengen: dat THC of cannabis niet een derdelijns-, maar een eerste- of tweedelijnsmiddel wordt. Zodat mensen niet zelf opdraaien voor de kosten en er meer patiënten mee behandeld kunnen worden.

En in de tussentijd maar naar de drogist voor de cannabisolie? Beter van niet. Het product dat je dan koopt, bevat namelijk alleen CBD. Volgens Groeneveld is het bovendien volstrekt onduidelijk hoeveel procent CBD er daadwerkelijk in het flesje zit. Uit recent onderzoek blijkt dat je niet kunt vertrouwen op de percentages die op de etiketten worden vermeld.

En, zo waarschuwt Groeneveld: CBD kan leiden tot mogelijk gevaarlijke geneesmiddelinteracties. Toch maar even wachten dus, of contact opnemen met je arts.