Livestream: vraag en antwoord over melatonine

Kijk het fragment terug: Melatonine geen kinderspel

Kan melatonine veilig gecombineerd worden met andere medicatie, zoals antidepressiva?

'Voor kinderen is het niet onderzocht, dus dat weten we niet. Het kan heel goed dat wanneer iemand bijvoorbeeld antidepressiva gebruikt, dat een van de bijwerkingen daarvan is, is dat je bijvoorbeeld onrustig bent in je slaap. Om daarbij melatonine te gebruiken, is iets wat je niet zelf moet proberen, dat is echt iets wat je in overleg moet doen.

Alles wat je zelf aanschaft bij de drogist, ook bijvoorbeeld natuurlijke producten of voedingssupplementen, meld het gewoon. Voor een huisarts is het belangrijk om te weten wat je zelf al hebt gedaan aan het behandelen van jouw klacht, want dat helpt om een goede keuze te maken.'

Is melatonine helemaal niet geschikt voor kinderen?

'Dat zeg ik niet. Er is geen alternatief dat veiliger is. Want alles dat op de markt is tegen slaapproblemen, dat zijn dingen die je helemaal niet aan je kinderen wilt geven. Dus in die zin is dit, van alles wat er op de markt is, het veiligste wat er is. De vraag is eigenlijk: moet je überhaupt een pil gaan geven? Want maar een klein gedeelte van de kinderen heeft hier baat bij en je bent aan het medicaliseren vanaf het eerste begin, en dat is eigenlijk iets wat je niet zou moeten willen.

Wat we wel weten uit onderzoek is dat kinderen die bijvoorbeeld blind zijn, die daardoor vaker verstoring van het bioritme hebben, maar ook bij kinderen met adhd en bepaalde verstandelijke problemen, daar is het wel onderzocht en daar blijkt het ook effectief te zijn.'

Kun je ook begrijpen dat ouders nu heel erg schrikken? Omdat ze dit gewoon totaal niet wisten?

'Het lijkt met niet de bedoeling dat ouders hiervan heel erg gaan schrikken. Melatonine is een relatief veilig product. De vraag is alleen of je er iets aan hebt (want het kost gewoon geld) en of je hier op de lange termijn wel of niet je kind mee aan het helpen bent. Zeker, zoals we in dat filmpje zagen, als je als ouder nou zelf gaat experimenteren met eerst drie, nou dat werkt niet meer, dan maar zes, dan maar tien, waar eindigt dat? Dat is volstrekt onverantwoord en moet je gewoon niet doen.'

Zijn er alternatieven voor de aanmaak van melatonine?

'Nee, dat wil zeggen, melatonine is een hormoon dat in de pijnappelklier moet worden aangemaakt en dat kun je toevoegen door middel van een tablet, of je zou op een andere manier die pijnappelklier moeten stimuleren. Maar in principe, nee.'

Het is een medicijn, maar ook vrij verkrijgbaar. Hoe zit dat, en maakt dat ook uit in de kosten?

'Ja en nee. Het is zowel een medicijn als een voedingssupplement, dat is het ingewikkelde ervan. Melatonine is als geneesmiddel geregistreerd en als een huisarts melatonine voorschrijft en je haalt het bij de apotheek, dan krijg je twee milligram retard-tabletten, die zorgen voor vertraagde afgifte. Dat is het geregistreerde geneesmiddel. Alle andere producten die je bij de drogist ziet liggen, zijn geen geregistreerde geneesmiddelen, maar er zit wel hetzelfde in. Dat maakt het heel onduidelijk in dit geval. Want dat wil je eigenlijk helemaal niet, dat een product zowel een geristreerd geneesmiddel als een voedingssupplement is. Dus ik kan me die verwarring voorstellen. Hoe dan ook, je moet het zelf betalen, want het wordt niet vergoed door de zorgverzekering.'

Kunnen mijn kinderen na jaren gebruik van 0,1 milligram er zomaar mee stoppen?

'Ja.'

Kun je als volwassene melatoninepillen gebruiken om je slaapritme terug te krijgen?

'Bij sommige volwassenen zal dat wellicht helpen, maar ook hiervoor geldt: als jij problemen hebt met je slaapritme, dan moet je je eerst gaan afragen waardoor dat komt. Voordat je met pillen gaat beginnen, kijk eens eerst naar je eigen ritme, wat is er veranderd in jouw dagelijks bestaan? Er is zoiets als, en dat klinkt heel oubollig, maar zoiets als rust, reinheid en regelmaat, maar dat is vaak een oplossing voor slaapproblemen. Een van de grootste problemen die we op die we op dit moment zien, is dat jongeren en kinderen steeds vaker dit soort middelen gaan gebruiken, omdat ze te laat met een tablet en mobiele telefoon in bed liggen. En als er iets is wat daglicht simuleert, is het dat wel, waardoor je normaal gesproken vanzelf die melatonine zou voelen opstijgen, die gaat meteen weg, al aan de hand van dat licht.'

Is het niet zo dat als je eenmaal een keer hebt gebruikt, dat je dan ook meteen verslaafd bent?

'Nee. Verslavingsproblematiek zien we hier niet, maar wat we wel zien, en dat zie je misschien ook wel in het voorbeeld in dat filmpje, is dat mensen denken dat ze niet meer zonder kunnen. En dat is wel een soort van afhankelijkheid. Het zit tussen de oren. Op een gegeven moment werkt het dan niet meer, en dan denk je dat je meer nodig hebt, en nog meer. Dat is toch wel typisch gewenning aan een bepaald product. Voor een bepaalde groep mensen werkt het ook gewoon echt, maar vaak ik die werkzaamheid een combinatie tussen echte werkzaamheid en een groot deel placebo-effect. En dat moet je niet onderschatten.'

Maar is het dan bijvoorbeeld ook een oplossing om als ouder neppilletjes te geven?

'Als dat zo is, want placebo-effect heeft altijd een rol, je kunt het altijd proberen.'

Mijn zoontje heeft het vorige week geprobeerd, maar hij kreeg last van hallicunaties. Kan dat?

'Dat is een hele zeldzame bijwerking. Ik kan niet zeggen dat het niet kan. Mijn advies is, als je het echt op die manier hebt ervaren, meld het op meldpuntmedicijnen.nl of bij het Landelijk Bijwerkingencentrum Lareb.'

Maar moet je dan niet sowieso naar de huisarts?

'Blijkbaar heeft het zoontje van de vraagsteller een probleem, en als dat probleem aanhoudt, zou de daarmee naar de huisarts moeten gaan.'

Kan het zijn dat je na inname van de melatoninepil pas veel later moe wordt?

'Dat kan. De officiële richtlijnen verschillen ook nogal van elkaar. In het filmpje hoorde je dat op de verpakking staat dat je het een half uur tot een uur voor het slapen gaan moet innemen, maar de officiële instructies die door artsen worden gehanteerd, die gaan uit van vijf uur voordat je gaat slapen, waardoor je langzaam maar zeker die opbouw krijgt. Dan heb je ook zo'n tablet met vertraagde afgifte, want je wilt eigenlijk ook niet zo'n piek en dan weer weg.'

Kan het zo zijn dat je de volgende dag, na het slapen, nog steeds een beetje suf voelt?

'Dat kan. Op het moment dat je maar blijft gebruiken en steeds te hoge doseringen gebruikt, waardoor je wel in slaap valt, maar je lichaam niet meer in staat is om voldoende dat hormoon af te breken, dan zul je nogal versuft blijven.'

Heb je zelf nog dingen die je echt kwijt moet over de melatoninepil?

'In zijn algemeenheid houd ik er niet van om dingen te verbieden. Ik denk dat als mensen deze relatief veilige pil op een verantwoorde manier gebruiken, dat dat best kan, alleen niet bij kinderen. Ga er nou niet mee bij je kinderen experimenteren. Ga daarvoor naar je huisarts en vraag aan je huisarts of dit een methode is die je kunt hanteren en hoe lang je het moet doen, wanneer je het moet geven, in welke dosering en hoe je dat eventueel zelf kunt uitzoeken. Een aantal weken later kom je dan terug en dan meld je of het wel of niet werkt.

Maak dan ook afspraken over hoe lang je dat doet en stop bijvoorbeeld eens in de vakanties. Daarmee voorkom je dat je er een gewoonte van maakt, die maar jarenlang aanhoudt.'