Kankerverwekkende stof in tatoeage-inkt | Radar Checkt!

PAK’s, zware metalen, conserveermiddelen en azo-kleurstoffen; allemaal stoffen die in de inkt van tatoeages kunnen zitten en die kankerverwekkend zijn. De NVWA ziet toe op deze stoffen naar aanleiding van meldingen, maar kan de consument dit zelf ook in gaten houden?  

Ook de tatoeëerder weet niet wat er in zijn inkt zit

'Dat kan bijna nooit', zegt Thomas Rustemeyer, hoogleraar en dermatoloog aan het Amsterdam UMC. 'De tatoeëerder weet vaak ook niet wat erin zit. De etiketten zijn momenteel generiek. De regels zijn duidelijk die gesteld worden, maar de controle hierop is slecht.' 

'Producenten moeten bewijzen dat de inkt veilig is, waarbij de veiligheid in drie categorieën onderverdeeld kan worden: bewezen veilig, niet bewezen veilig en bewezen onveilig. De stoffen die er nu in zitten zijn niet bewezen veilig, maar ook niet bewezen onveilig', vertelt Gerrit Grootenhaar, voorzitter van de Nederlandse Branche organisatie Tattoo Kunst en zelf eigenaar van tattooshop Sailors & Crooks. 

'Het komt erop neer dat er een onderzoek moet komen naar wat inkt precies doet. Die taak ligt nu bij de producenten, omdat zij moeten aantonen dat wij mogen werken met hun producten. Maar op dit moment heb ik niet gehoord of zij hier onderzoek naar doen.'

Nieuwe Europese wetgeving

Om de consument meer informatie te kunnen geven en om beter toezicht te kunnen houden op de inkten, komt er per 1 januari 2022 nieuwe Europese wetgeving. 'Een tatoeëerder moet vanaf die datum aan de consument het etiket van de gebruikte inkt kunnen laten zien. Verder moet een tatoeëerder voor elke klant bijhouden welke inkt hij heeft gebruikt', stelt de NVWA. 

'Hierbij is het de verantwoordelijkheid van de leverancier om zich ervan te verzekeren dat tatoeagekleurstoffen voldoen aan het Warenwetbesluit tatoeagekleurstoffen', aldus de NVWA. 

Tattooshops niet op de hoogte van de nieuwe wetgeving

Maar is de leverancier hier wel van op de hoogte? Uit een rondgang van Fons langs meerdere tattooshops en leveranciers blijkt dat veel van hen helemaal niet op de hoogte zijn van deze nieuwe wetgeving. Grootenhaar vindt dat er al veel eerder onderzoek gedaan had moeten worden naar de inktsoorten. 

'Het kan zo zijn dat straks een groot deel van de inkten ineens verboden gaat worden, omdat het niet bewezen is dat het wel of niet kankerverwekkend is. Het is voor ons dus ook van belang dat hier meer onderzoek naar gedaan wordt en dat wij niet ineens straks te maken krijgen met bepaalde inkt die verboden wordt.'

'Als brancheorganisatie moeten wij erop kunnen vertrouwen dat het veilig is. Er ontstaat nu een gevaar, omdat je straks misschien dingen moet gaan verbieden en dan ontstaat een underground scene. Dan heb je echt een risico dat straks ineens gevaarlijke inkten worden gebruikt.'

Wat weten we nu over de risico’s?

Het RIVM geeft aan dat het kankerrisico van tatoeages klein is, maar niet verwaarloosbaar. De cijfers van hoe groot de kans is dat je kanker kan krijgen van een tatoeage lopen erg uiteen. Volgens het RIVM hangt dit af van de volgende factoren:

• 30% van de onderzochte gekleurde inkten bevat azo-kleurstoffen, waaruit aromatische aminen gevormd kunnen worden en 41% van de zwarte inkten bevat PAK's. Uit deze inkten kunnen kankerverwekkende stoffen vrijkomen. Als deze stoffen in het lichaam vrijkomen vergroot dat de kans op kanker.
• UV-licht van zon of zonnebank bevordert de vorming van aromatische aminen. Als die in het lichaam vrijkomen vergroot dat de kans op kanker.
• De grootte van de tatoeage, de concentratie van de schadelijke stof en de tijd dat uw lichaam eraan is blootgesteld, spelen een rol bij de ontwikkeling van kanker.
• Bij het weglaseren van tatoeages kunnen kankerverwekkende stoffen vrijkomen.

Maar hoe groot is de kans dat je kanker kunt krijgen van deze inkt?

Volgens Rustemeyer moet daar nog veel meer onderzoek naar gedaan worden. ‘Er zijn wel enkele onderzoeken gedaan en een studie daarin heeft laten zien dat iemand met een tattoo sneller kanker krijgt - het gaat dan vaak om blaaskanker - maar deze onderzoeken zijn allemaal heel dun. 

‘Je hebt voor zo’n onderzoek veel mensen nodig met een tattoo en die bovendien vervolgens kanker hebben gekregen. Kijk naar roken en tabak, dat heeft decennia geduurd voordat werd aangetoond dat het kankerverwekkend is.’ 

Rustemeyer heeft zelf ook onderzoek gedaan naar de inkten. ‘Wij hebben inkten gevonden waar gevaarlijk stoffen inzitten. Dat hangt samen met de kleur. Bij zwarte inkt bijvoorbeeld, dat gemaakt is van roet, heb je een grote kans dat het gemaakt is van PAK-stoffen.’

Tattooshops met GGD-vergunning

Het is nu dus nog niet na te gaan of de inkten van jouw tatoeëerder veilig zijn. Tatoeëerders en importeurs kunnen alleen zekerheid geven over veilige kleurstoffen als ze de inkten hebben laten onderzoeken. 

Wel is het verstandig om alleen naar een tatoeëerder te gaan met een GGD-vergunning. Dan ben je ervan verzekerd dat de tatoeëerder hygiënisch werkt. Bovendien is de kans groter dat de tatoeëerder veilige tatoeagekleurstoffen gebruikt. Op de website veiligtatoeerenenpiercen.nl kunt je opzoeken welke tatoeëerders een vergunning hebben.

Eigen onderzoek naar tatoeage-vooroordelen

Radar zette bovendien een eigen onderzoek uit onder haar testpanelleden. Ruim 7500 tattoo-dragers reageerden hierop en deelden hun ervaringen over onder andere vooroordelen, sociale uitsluiting, positieve reacties en het eventueel laten weglaseren van hun tatoeage.