Kan jouw pensioengeld een verschil maken?

In de gezamenlijke Nederlandse pensioenpot zit ruim 1600 miljard euro. En dan kijken we alleen nog maar naar de pensioenfondsen, niet naar de opgebouwde pensioenen bij verzekeraars en in particuliere potjes. Een enorm bedrag, dat wordt geïnvesteerd in allerlei bedrijven. Niet al deze bedrijven nemen zaken als mensenrechten, dierenwelzijn en het klimaat even serieus.

We vroegen ruim 14.000 mensen die op dit moment pensioen opbouwen bij een pensioenfonds of -verzekeraar of deze beleggingen duurzaam dan wel sociaal verantwoord zijn. Dat blijkt een meerderheid (63%) niet te weten. Terwijl een meerderheid van 72 procent aangeeft het wel belangrijk te vinden dat investeringen duurzaam en sociaal zijn.

Goede investeringen, goede dekkingsgraad

Dat een meerderheid duurzaam en sociaal investeren belangrijk vindt, blijkt ook uit de verschillende overtuigingen die we de respondenten voorleggen. De grootste groep (32%) vindt dat hun pensioenuitvoerder sociaal en duurzaam moet beleggen, óók als de dekkingsgraad/inleg in gevaar komt. In dat geval moet de uitvoerder op zoek naar andere, sociale of duurzame bedrijven om in te investeren.

Op de tweede plek (27%) komt de overtuiging dat een pensioenuitvoerder duurzaam moet beleggen juist omdat niet-duurzame bedrijven of bedrijven die mensenrechten schenden op de lange termijn een riskante investering worden. Dit soort investeringen vormen daardoor een gevaar voor de dekkingsgraad of inleg. Een bijna even grote groep - zo'n 50 mensen minder - kiest voor de optie waarbij sociaal of duurzaam beleggen belangrijk is tenzij de dekkingsgraad in gevaar komt. De kleinste groep (15%) vindt dat de pensioenuitvoerder voor de hoogste opbrengst moet gaan, ongeacht de aard van de beleggingen.

Weinig weet van investeringen

Volgens de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling is maatschappelijk verantwoord beleggen bij alle van de 50 grootste pensioenfondsen van Nederland onderdeel van hun beleggingsovertuigingen. Maar hoewel de informatievoorziening redelijk goed wordt beoordeeld, zijn mensen nauwelijks op de hoogte van de duurzame ambities van de eigen pensioenuitvoerder. Slechts 12 procent zegt te weten waar de pensioenuitvoerder voor staat op dit gebied, 40 procent heeft er wel 'iets' over gehoord. Niet meer dan een kwart van de respondenten geeft aan vertrouwen te hebben in deze duurzame ambities.

Informatie inwinnen: niet gemakkelijk

Bijna 40 procent heeft er weleens over nagedacht dat hun geld via hun pensioenuitvoerder wordt geïnvesteerd in bedrijven waar zij misschien niet achter staan, zoals bedrijven die met hun producten of werkwijze mensenrechten, dierenwelzijn of het klimaat schenden. Een kwart (24%) van de respondenten geeft aan dat zij weleens informatie hierover hebben ingewonnen. De meesten hebben de informatie zelf opgezocht, bijvoorbeeld online of in de media. Ongeveer 1 op de 6 heeft gebruik gemaakt van een vergelijkingssite, een even grote groep heeft zelf contact gezocht met de pensioenuitvoerder.

Zelf contact zoeken lijkt de meest effectieve manier; van degenen met deze aanpak zegt meer dan de helft dat de informatie makkelijk te achterhalen was. Van alle mensen die een poging hebben gewaagd zegt een twee derde meerderheid juist dat het niet makkelijk is om aan de juiste informatie te komen. 35 procent oordeelt dan ook dat de informatie te onduidelijk is om een oordeel te kunnen vellen over de investeringen. 40 procent oordeelt positief, 25 procent juist negatief.

Invloed uitoefenen: hoe pak je dat aan?

Wie heeft aangegeven dat zij verantwoorde investeringen belangrijk vinden, heeft voor het grootste gedeelte (86%) niet het idee dat het mogelijk is om invloed uit te oefenen op deze investeringen: 'Ik ben aangesloten bij een van de grootste pensioenuitvoerders. Ik heb in m'n uppie niet het gevoel dat ik veel kan doen', licht een respondent toe. Veel mensen weten niet hoe zij dit zouden moeten aanpakken. 6 procent geeft aan dat zij wel eens actie hebben ondernomen om de pensioenorganisatie aan te zetten tot meer duurzame of sociale activiteiten, op de volgende manieren:

1. Petitie ondertekenen (53%)
2. Contact opnemen met pensioenuitvoerder (37%)
3. Contact opnemen met verantwoordingsorgaan/ledenraad (27%)
4. Aansluiten bij actiegroep (14%)
5. Kandidaat stellen voor verantwoordingsorgaan/ledenraad (5%)

Deze laatste manier van contact zoeken lijkt het meest effectief: van deze groep geeft 36 procent aan dat de actie impact heeft gehad, tegenover een gemiddelde van 22 procent. In totaal meldt 42 procent dat de actie niets heeft veranderd, nog eens 37 procent weet het niet. Wat tegenwoordig regelmatig gebeurt, is dat groepen werknemers zich openlijk uitspreken tegen investeringen van hun pensioenfonds. Aansluiten bij zo'n actie is vaak een stuk minder intensief. In het blok hieronder staan enkele voorbeelden:

Wel of geen bemoeienis van de overheid?

Waar een meerderheid het mee eens is, is dat de overheid regels moet invoeren die tegengaan dat pensioenuitvoerders investeren in bedrijven die mensenrechten, dierenwelzijn of het klimaat schenden (vindt 70%), en dat er dan ook sancties moeten zijn wanneer de situatie onveranderd slecht blijft (vindt 65%). Al geven veel mensen aan weinig vertrouwen te hebben in de overheid: 'Mijn laatste twee antwoorden lijken tegenstrijdig met mijn eerder uitgesproken wens dat mijn pensioenverzekeraar niet investeert in wapens, mensenrechtenschendingen en dierenonwelzijn maar ik wil toch niet dat de overheid daar regels over oplegt, ik zie liever controle door de markt', licht iemand toe. Een ander biedt een oplossing voor de vaker gedeelde zorg dat sancties de dekkingsgraad alleen maar verder verlagen, door de kosten bij het management te leggen:

Een enkeling geeft aan dat duurzaam en sociaal niet op één hoop gegooid kunnen worden: 'Mensenrechten zijn belangrijk. Investeringen in klimaat is weggegooid geld. Duurzaam (zuinig zijn met grondstoffen) is belangrijk, windturbines neerzetten is kansloos.' In het onderzoek hebben we mensen laten kiezen wat zij belangrijke thema's vinden aan de hand van de 15 thema's die de Eerlijke Pensioenwijzer hanteert. De uitkomsten hiervan staan in het blok hieronder:

Meer cijfers en informatie uit dit onderzoek vind je hier:

55% kiest pensioenuitvoerder liever zelf

Over het onderzoek naar pensioeninvesteringen
De vragenlijst naar pensioeninvesteringen is tussen 20 mei en 29 juni 2021 ingevuld door 16.615 mensen, waarvan 14.000 op dit moment pensioen opbouwen of ontvangen via een pensioenfonds of -verzekeraar. De grootste groep ondervraagden behoort tot het Radar Testpanel; een panel van ruim 70.000 mensen die qua geslacht, verdeling over het land en opleidingsniveau een doorsnede vormen van Nederland. Meld je (gratis) aan als panellid en ontvang ook onze onderzoeksuitnodigingen.