Is whitening tandpasta schadelijk voor je glazuur? En: werkt het?

'Whitening tandpasta's whitenen niet.' Aan het woord is Cor van Loveren, bijzonder hoogleraar Preventieve Tandheelkunde aan de ACTA (Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam). 'Wat de tandpasta’s wél doen, is beter schoonmaken.' Aha!

Van Loveren legt uit: 'De kleur van je tanden wordt bepaald door je tandbeen. Daar overheen zit een laag glazuur, en dat is zo hard, dat kun je niet slijten met tandpasta.' Aan de kleur van je tanden zelf verander je dus niets. Maar in je voeding zitten allerlei kleurstoffen die op je tanden gaan zitten. En dat is wat whitening tandpasta’s te lijf gaan: mechanisch of chemisch, al dan niet in combinatie.

1. Slijtmiddel

Van slijtmiddelen, oftewel silica, maken volgens Van Loveren alle merken wel gebruik. Whitening tandpasta's hebben een hogere slijtwaarde – zonder daarbij schadelijk te worden. Zo poets je effectiever vuil van je tanden: daar wordt het aangezicht witter van.

Ongecontroleerde norm

Hoe abrasief, oftewel slijtend, tandpasta's mogen zijn, daar is een wereldwijde norm voor. De waarde staat echter niet op de etiketten, en is ook nergens online te vinden. Van Loveren: Je kunt ervan uitgaan dat tandpasta's aan deze norm voldoen, maar dit wordt niet nagemeten. Het hangt er natuurlijk ook vanaf hoeveel je poetst, hoe hard, en of je niet net een sinaasappel hebt gegeten...' Uit de ingrediëntenlijst kun je weinig opmaken, want tandpasta is een heel ingewikkeld product. Volgens Van Loveren zit het 'uit concurrentieoverwegingen vol geheimen van de smit'. Voor de zekerheid raadt Van Loveren aan om een gerenommeerd merk te nemen.

Glazuur slijten wil geen enkele fabrikant

Overigens: wanneer tandpasta's wel zó schurend zouden zijn, dat ze je glazuur slijten, zou dat volgens Van Loveren eerder het tegenovergestelde effect hebben: 'Glazuur is als glas, je kijkt erdoorheen. Bij de reflectie van het licht, haalt het glazuur wel iets van de geel eruit. Je ziet je tanden daardoor dankzij het glazuur iets blauw-witter.' Glazuur slijten, dat is dus niet iets waar fabrikanten van whitening tandpasta bij gebaat zijn.

2. Hechting van vuil verminderen

Vrij calcium vormt een verbinding tussen vuil en je tanden. Veel whitening tandpasta's bevatten daarom stoffen die het vrije calcium wegvangen of afdekken. Daardoor hecht minder vuil aan je tanden. Van Loveren noemt het 'bijzonder effectief'. Hij noemt ook twee interessante feitjes:

Droger, dus voelt schurender

Tandpasta met fosfaten wordt vaak als schurend ervaren. Dat komt doordat fosfaat in water uit elkaar valt. Om dat te voorkomen, wordt de samenstelling van de tandpasta aangepast: die is droger, en voelt daardoor schurender aan.

'Anti-tandsteen' werkt ook

Calcium hecht vuil aan je tanden, maar tandsteen betaat er ook uit. Anti-tandsteen tandpasta doet daarom precies hetzelfde. Sterker nog, Van Loveren noemt een voorbeeld van een tandpasta die in Nederland als 'anti-tandsteen', en in Scandinavië als 'whitening' wordt verkocht. Het is maar net welk label je eraan meegeeft dus.

Sommige tandpasta's bevatten een eiwit-afbrekende stof om het vuil aan te vallen.

3. Blauwe kleurstof

Sinds kort zijn er tandpasta's op de markt die een blauwe kleurstof bevatten. Die kleurstof maakt je tanden optisch witter: blauw-witte reflectie maakt dat je tanden er veel witter uitziet – zo werd vroeger ook 'blauwsel' bij de witte was gedaan. De kleurstof heeft wel een onmiddellijk, maar geen blijvend effect.

Welke is de beste?

Welk mechanisme werkt het best? Volgens Van Loveren is dat een claim die je als gebruiker heel goed zelf kunt beoordelen, door jezelf simpelweg de vraag te stellen of je tevreden bent met het resultaat. Ongerust over aantasting van je glazuur hoef je in ieder geval niet te zijn.

Op advies van de tandarts?

Sommige tandartsen ontraden hun patiënten om whitening tandpasta's te gebruiken. Hoe zit dat? De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT) laat weten dat er geen richtlijn is tégen whitening tandpasta, maar ook niet vóór. 'Er is beperkt onderzoek naar gedaan, maar volgens de onderzoeken die gedaan zijn, worden je tanden er niet of nauwelijks witter van. Vanuit de KNMT raden we het dus niet af, maar je kunt je wel afvragen of het het geld waard is.'