Hoe je gezonde lucht in huis krijgt, in drie stappen
Tijdens het lezen van deze zin adem je waarschijnlijk een keer in en uit. Dat doe je ongeveer twintigduizend keer per dag, zonder na te denken. Maar het loont om wel na te denken over de lucht die je naar binnen zuigt. Voor je eigen gezondheid - en die van je kinderen. Hoe zorg je dus dat je gezonde lucht in je huis krijgt?
Die vraag legde Radar voor aan Piet Jacobs, senior wetenschapper bij onderzoeksinstituut TNO en expert op het gebied van binnenmilieu. Hij legt uit hoe je in drie stappen de luchtkwaliteit in je huis verbetert. Maar wat betekent ‘verbeteren’ eigenlijk? Wat is ‘goede’ lucht?
Wat is luchtkwaliteit?
Je zou denken dat de buitenlucht over het algemeen beter is dan muffe binnenlucht. Als je een frisse neus haalt, lijk je immers meer energie te krijgen, alsof er meer zuurstof in zit. Maar buitenlucht is niet per se schoner dan de lucht in je huis, en zuurstofgehaltes variëren nauwelijks, legt Jacobs uit. Het probleem van slechte lucht zit hem ergens anders in.
Jacobs: ‘Vooral schadelijke gassen die in lage concentraties aanwezig zijn, vormen een probleem, en fijnstof. Fijnstof is eigenlijk alles wat in de lucht zweeft, dus ook biologische deeltjes zoals pollen.’ Er bestaan wettelijke maximumwaarden voor het schadelijke gas formaldehyde, en de Wereldgezondheidsorganisatie hanteert advieswaarden over fijnstof, maar er zijn volgens Jacobs weinig harde grenswaarden voor ‘slechte’ lucht in gebouwen.
Bovendien hangt er naast fijnstof en gas nog een subjectiever element in ‘slechte’ lucht: geur. Alles wat een mens uitwasemt - zweetlucht, uitademing, scheten - valt onder de noemer bio-effluent en kan behoorlijk vervelend zijn. Met dit element erbij vat Jacobs ‘luchtkwaliteit’ samen als ‘dat wat een gezond en prettig binnenklimaat bevordert, of de afwezigheid van verontreinigingen en menselijke geuren.’
Luchtwegklachten bij kinderen
Om betere lucht in huis te krijgen, moet je beginnen bij de bron, zegt Jacobs. ‘Een groot deel van Nederland kookt bijvoorbeeld nog steeds op gas. Als je geen goede afzuigkap hebt, dan ben je eigenlijk gewoon een vuurtje aan het stoken in huis.’ Daarbij komt stikstofdioxide en ultrafijnstof bij vrij, stoffen die ook bij dieselauto’s uit de uitlaat komen. Dat klinkt slecht en dat is het ook. Kinderen die in huizen opgroeien waar op gas wordt gekookt, hebben volgens onderzoek van de WHO 20 procent meer kans op luchtwegklachten! ‘Dat is al jaren bekend,’ verzucht Jacobs, ‘maar in Nederland is dat nooit gecommuniceerd.’
Je kunt daarom beter overstappen op een elektrische vorm van koken - Jacobs raadt inductie aan vanwege de veiligheid en zuinigheid. Als je dat niet wilt of kunt, zorg dan dat je een afzuigkap hebt die naar buiten leidt in plaats van een zogenaamde ‘recirculatie’-afzuigkap. Die filtert namelijk alleen kookgeurtjes, niet de stikstofdioxide en het (ultra)fijnstof.
Een andere bron van vervuiling - eveneens gevaarlijk voor kinderen - is schimmel. Misschien heb je een vochtplek in de badkamer, op de woonkamermuur achter de gordijnen of in de hoek van het slaapkamerplafond. Doe daar meteen iets aan, want op zo’n plek gaan schimmels groeien waarvan de sporen schadelijk kunnen zijn. Kinderen kunnen, met name door schimmel in woon- en of slaapkamer, er astma door krijgen.
Jacobs noemt nog twee vervuilingsbronnen die je makkelijk kunt vermijden. Ten eerste kun je beter een rol of stick deodorant gebruiken dan een spuitbus, want dat is een bron van fijnstof. Als je toch wilt spuiten om lekker te ruiken, doe dat dan niet in de woonkamer maar in de badkamer, waar je minder bent en het snel wordt afgezogen en dus minder risico op schade loopt. Ten tweede kun je een muur beter schilderen met watergedragen verf dan verf op terpentinebasis.
Vervuiling afvangen
Stap twee, na het vermijden van vervuilingsbronnen, is het afvangen van vuil. Meestal komt de helft van het fijnstof in huis van buiten, weet Jacobs. Als je in een nieuwbouwwoning woont, is daar een goedkope en makkelijke oplossing voor. ‘Dan heb je namelijk vaak een balansventilatie op zolder, die zuigt buitenlucht aan. Daar zit een grof filter, maar als je dat vervangt door een fijnfilter, betaal je misschien een tientje per jaar meer - en je vangt veel fijnstof op dat normaal zou binnenkomen. Zo voorzie je je hele huis van schone lucht.’
Heb je geen balansventilatie, dan is een luchtreiniger een oplossing om fijnstof van buiten af te vangen. Jacobs waarschuwt dat één exemplaar waarschijnlijk niet je hele huis kan reinigen, tenzij je alle deuren open hebt staan. Je moet dan dus meerdere exemplaren kopen voor de belangrijkste kamers in je huis.
Gooi je slaapkamerraam open voor ventilatie
‘Na stap een en twee hoef je alleen nog te ventileren tegen menselijke geurtjes,’ zegt Jacobs. Daarbij geldt: ‘Je moet ventileren waar je bent, wanneer je er bent.’ Zet de ventilatie in je huis dus op stand twee of drie zodra je thuis bent (meestal heeft die drie standen). En zet je slaapkamerraam niet overdag open, maar wanneer je slaapt. Onderzoek lijkt erop te wijzen dat geuren door onvoldoende ventilatie effect hebben op de kwaliteit van je slaap. ‘Het is moeilijk slapen in de stank.’
Kortom: vermijd bronnen van luchtvervuiling zoals gaspitten, schimmels, spuitbussen en terpentineverf; vang vuil af met een afzuigkap, fijnfilter in de balansventilatie of luchtreiniger; en ventileer ruimtes waar mensen zijn om hun stank te verdrijven. Dan kun je opgelucht ademhalen!
