Discriminatie aan de deur vaak niet gemeld, wat kun jij doen als slachtoffer of omstander?

Van de bijna 11.000 door Radar ondervraagde mensen die weleens een bar of club bezoeken, zeggen ruim 1.100 mensen dat ze weleens vanwege discriminatie geweigerd zijn aan de deur. Ruim 1 op de 10 is dat, en dan hebben we het nog niet eens over alle andere gevallen van discriminatie, op andere plekken.

Aan de deur van clubs of bars wordt volgens de respondenten het meest gediscrimineerd op basis van kledingstijl, tatoeages, huidskleur en afkomst. Dit zijn de meest genoemde aanleidingen voor discriminatie:

1.     Kledingstijl/tatoeages et cetera (28%)

2.     Huidskleur/afkomst (27%)

3.     Leeftijd (te oud) (20%)

4.     Leeftijd (te jong, wel oud genoeg voor toegang) (11%)

5.     Coronamaatregelen (8%)*

6.     Geslacht (8%)

7.     LHBTIQ+ discriminatie (6%)

8.     Geloofsovertuiging (4%)
     Opleiding (4% - ook 43 mensen)

Kijk ook: Mbo-student wordt geweigerd in kroeg vanwege opleiding

Als voorbeeld van weigering vanwege kledingstijl geven veel mensen aan dat ze als motorrijder geweigerd worden:

Onzinredenen: besloten feest of lidmaatschap

Veel berichten komen voorbij over discriminatie op basis van huidskleur of afkomst, waarbij vaak dezelfde smoezen worden gebruikt door degene die ze de toegang weigert: het is een zogenaamd besloten feest, er zou een lidmaatschap nodig zijn, of je mag er niet in met sportschoenen. Terwijl anderen wél naar binnen mogen op het blijkbaar toch niet zo besloten feest, zonder een lidmaatschapskaart te tonen of op gympen.

Laten we duidelijk zijn: discriminatie is wettelijk verboden. Sinds deze week is het discriminatieverbod dat verankert ligt in artikel 1 van de Nederlandse Grondwet zelfs uitgebreid: ook discriminatie op basis van seksuele gerichtheid en handicaps (net als alle vormen van discriminatie altijd al verboden) worden nu expliciet genoemd. Toch krijgen veel mensen openlijk discriminerende redenen te horen wanneer ze de toegang wordt geweigerd; 2 op de 3 gediscrimineerde Testpanel-deelnemers kreeg (weleens) de discriminerende reden openlijk te horen. Bij bijna de helft (49%) werd (soms) geen of een 'onzin-reden' gegeven, zoals hierboven.

Het verschilt overigens wel per discriminatiegrond: geweigerd op basis van je huidskleur of afkomst worden mensen juist vaak via een onzinreden, al wordt ook dit alsnog bij 23 procent in alle gevallen, en 27 procent in sommige gevallen openlijk gezegd.

Discriminatie vanwege een handicap

Een grote groep, van 28 procent, geeft aan dat zij om andere redenen geen toegang kregen. Mensen met een handicap worden regelmatig geweigerd. Zo wordt rolstoelgebruikers regelmatig gezegd dat de al gemaakte reservering toch niet mogelijk blijkt, zodra zij melding maken van hun rolstoel. 'Ze gaven als reden dat het brandgevaar was ik kon dan niet makkelijk wegkomen.' Ook hulphonden worden vaak geweerd, terwijl wettelijk is vastgelegd dat dit niet mag. Hygiëne is voor horeca geen geldige reden, ook niet als er een open keuken of buffet is. Het hygiëne-argument geldt alleen op bijvoorbeeld de intensive care van een ziekenhuis vanwege infectiegevaar.

Verder geven veel mensen aan dat ze weleens zijn geweigerd vanwege overgewicht. Wat ook wel letterlijk wordt gezegd: 'Dat het een club was waar ook gedanst werd en dat ik als dikke koe daar niet bij hoorde', zo kreeg een respondent eens te verstaan.

Discriminatie melden en bespreekbaar maken

Een kwart (26%) van degenen die weleens geweigerd is of wordt aan de deur praat hier niet met anderen over. Als we kijken naar de verschillende aangevinkte redenen van weigering, zien we dat mensen die LHBTIQ+-discriminatie meemaken dit het vaakst voor zich houden: 39 procent praat er niet over. Ook wie op basis van opleiding wordt geweigerd praat hier ten opzichte van het gemiddelde vaker niet over (30%).

Als ruim een kwart al niet eens met bekenden erover spreekt, wordt er dan wel melding gemaakt? Heel weinig, blijkt uit onze enquête. 82 procent heeft nooit melding gemaakt, nog eens 12 procent niet in alle gevallen.

Wie geen melding maakt doet dat niet omdat:

1.   Ik denk niet dat het zin heeft (47%)

2.   Ik heb daar geen behoefte aan (23%)

3.   Ik heb geen bewijs (22%)

4.   Ik wist niet waar ik moest aankloppen (17%)

5.   Ik wist niet dat het kon (15%)

6.   Ik vond het niet heftig genoeg (14%)


Verschillende mensen vullen aan dat ze het vermoeiend vinden of hebben 'geen zin om in een negatieve vibe te blijven'. Ook: 'Het heeft al zo impact op je zelfvertrouwen.' Bovendien heeft niet iedereen vertrouwen in instituten, juist vanwege discriminatie.

Laat je klacht tellen, ook als je er niets mee wil

In totaal heeft 18 procent wel eens (of meerdere keren) melding gemaakt. Melding maken zal doorgaans het leed niet wegnemen, maar het is wel de manier om het probleem in kaart te brengen, om zo verandering teweeg te kunnen brengen.

Daarvoor maakt het ook uit waar je je klacht neerlegt. 57 procent van degenen die melding maakt, doet dat bij de bar of club zelf. Hopelijk onderneemt het bedrijf daarop actie. Maar een bedrijf zal zo'n klacht waarschijnlijk niet doorspelen naar een discriminatiemeldpunt. Daarom is het altijd zinvol om zelf óók daar melding te maken. 65 procent van degenen die melding maakt, doet dat (ook) ergens anders dan bij de bar of club waar het gebeurde.

Veel mensen geven aan dat zij een hun klacht online zetten: via socials of een review 

Anderen noemen bijvoorbeeld: de politie, de gemeente, de provincie, het algemene discriminatiemeldpunt en het College voor de Rechten van de Mens. Het zijn er nogal wat, zie het kader voor alle plekken waar je terecht kunt.

Melding maken kan ook als je er verder geen vervolg aan wil geven. Want alleen als er melding wordt gemaakt, kan discriminatie in beeld worden gebracht en kunnen er stappen tegen worden ondernomen. Dus als je het niet voor jezelf doet, doe het dan om te voorkomen dat het een ander overkomt.

Via onze vragenlijst hebben 900 mensen laten weten zelf nooit geweigerd te zijn aan de deur vanwege discriminatie, maar dat zij dit wel zagen gebeuren of dat het vrienden is overkomen. Ook hier komt discriminatie op basis van huidskleur, afkomst, kledingstijl en tatoeages het meest voor.

De helft van de omstanders heeft er weleens ter plekke iets van gezegd als iemand op basis van discriminatie werd geweigerd aan de deur van een bar op club. Meer dan de helft (59%) heeft er ook weleens actie aan verbonden, door bijvoorbeeld zelf ook niet naar binnen te gaan. Iemand laat zelfs weten zelf als beveiliger ontslag te hebben genomen: 'Het weekend dat ik als beveiliger aan de deur stond werd het door mijn collega's gewoon gezegd, ik heb maandag ontslag genomen.'

Ook een andere beveiliger laat weten dat discriminatie 'gewoon' beleid is: 'Ik heb het gezien als beveiliger aan de deur het werd ook gewoon gezegd. Geen Marokkanen geen oude nichten en geen jonge knulletjes.'

Iemand geeft als reden om er niets van te zeggen dat het zó vaak gebeurt: 'dan zou dit mijn dagelijkse bezigheid worden'. Een ander zegt: 'In de regel is het zo: als je er iets van zegt, dat je zelf ook geweigerd wordt.' Sommigen durven het niet, omdat ze zelf bang zijn voor discriminatie: 'Ik was zelf als travestiet gekleed en daardoor extra gespannen.' Anderen willen escalatie voorkomen, in sommige gevallen in combinatie met een portier die 'een beetje te stevig' was… Van die vrees heeft overigens niet iedereen last:

Helpen als je getuige bent van discriminatie

De meeste omstanders, 78 procent, hebben geen melding gemaakt. Dit kan wel bij de anti-discriminatiebureaus. Ook kun je mensen die gediscrimineerd worden helpen door je beschikbaar te stellen als getuige. Je kunt bijvoorbeeld je contactgegevens doorgeven, om iemands verhaal in geval van melding te ondersteunen. Iemand laat bijvoorbeeld weten een situatie gefilmd te hebben. Een ander is meegegaan naar de politie om aangifte te doen.

Dat dit van belang kan zijn blijkt wel: een respondent die in het afgelopen jaar melding deed bij de wijkagent van discriminatie op basis van huidskleur, werd weggestuurd vanwege 'gebrek aan bewijs'.

Behalve voor degenen die gediscrimineerd worden of discriminatie zien gebeuren, ligt er ook een taak voor overheden en beleidsmakers. Zo blijkt uit recent onderzoek van het Kennisinstituut Inclusief Samenleven (KIS) en Movisie dat slechts 35 procent van alle gemeenten in 2022 een antidiscriminatiebeleid had. Terwijl gemeenten wettelijk verplicht zijn om hun inwoners toegang te bieden tot een onafhankelijk discriminatiemeldpunt.