De oogziekte keratoconus komt vaker voor dan gedacht, wat moet je weten?
Keratoconus is een gevaarlijke oogziekte die lange tijd als zeldzaam werd gezien, maar een stuk vaker blijkt voor te komen. Wat is keratoconus? Hoe herken je het? En wat kun je eraan doen?
'Uit recent onderzoek blijkt 265 mensen per honderdduizend inwoners keratoconus hebben. Vertaald naar de Nederlandse bevolking praat je dan over 45.000 mensen', vertelt Michel Versteeg, verenigingsmanager van de Hoornvlies Patiënten Vereniging (HPV). Toch weet lang niet iedereen van die 45.000 mensen dat hij of zij keratoconus heeft. En dat is gevaarlijk. Maar wat is keratoconus eigenlijk?
Werking van het oog
Om een goed beeld van keratoconus te krijgen, is het belangrijk te snappen hoe een oog werkt. Het hoornvlies - het eerste doorzichtige, bolle laagje van het oog - en de lens breken de lichtstralen die het oog bereiken. Vervolgens komen die lichtstralen precies samen achterin het oog op het netvlies, waar ze verwerkt worden. Je krijgt een haarscherp beeld te zien.
Bij sommige mensen verloopt dit proces niet goed. Dan is het oog te lang of te kort, of is de lens of het hoornvlies te plat of te bol, waardoor het licht niet goed gebroken wordt. Je krijgt een wazig beeld. Verziendheid of bijziendheid. Bij keratoconus is iets vergelijkbaars aan de hand. Als je het oog van de zijkant bekijkt, dan is bij keratoconus het hoornvlies niet mooi bol als een voetbal, maar ontstaat er een puntig, kegelvormig hoornvlies. Het hoornvlies puilt uit naar buiten.
Hoe komt dat?
'Het hoornvlies wordt door keratoconus steeds zwakker en dunner, en net onder het midden van je oog zit het zwakste plekje. Daar zie je dan ook dat het hoornvlies zich als een kegel gaat vormen. Waarom juist net onder het midden van je oog het zwakste plekje zit, weten we niet precies', legt Mor Dickman, oogart en hoornvliesspecialist van het Maastricht UMC+, uit. Kort gezegd is keratoconus dus 'degeneratie van het hoornvlies', aldus Dickman.
De gevolgen van deze degeneratie kunnen vergaand zijn. 'Als de ziekte progressief is, dus dat het zich blijft ontwikkelen, dan wordt het hoornvlies dunner en dunner. En dan kan er op een gegeven moment een gaatje in het hoornvlies ontstaan', vertelt Dickman. Wanneer er een gaatje aan de binnenkant van het hoornvlies ontstaat, kan er water uit het oog in het hoornvlies terechtkomen. Dan wordt het hoornvlies dik, een soort moeras. Dickman: 'Dat geneest meestal wel, maar je houdt er een litteken aan over. Schade aan je oog dus.'
Hoornvliestransplantatie
Het kan ook gebeuren dat er een groter gat ontstaat in het hoornvlies door keratoconus, waardoor de binnenkant van het oog wordt blootgesteld aan de buitenwereld. Dat kan desastreuze gevolgen hebben, legt de hoornvliesspecialist uit. 'Er kan vuil direct in het oog komen, waardoor het risico op infecties heel hoog is. Als je bij zo’n gat in je hoornvlies niet een acute hoornvliestransplantatie krijgt, kun je het oog verliezen.'
Ook laserbehandelingen om van een bril af te komen kunnen volgens Dickman veel schade aanbrengen. 'Zelfs bij mensen in een beginstadium van keratoconus.' Keratoconus is dus geen oogziekte die je op zijn beloop kan laten. Toch gebeurt dat vaak wel. Tenminste: keratoconus wordt vaak te laat ontdekt. Hoe dat komt, wie in de risicogroepen vallen en wat keratoconus veroorzaakt, lees je in deel twee van de keratoconus-artikelen: