Bijna 40% bespreekt medicijnen op herhaalrecept tussendoor nooit

Meer dan de helft van de respondenten die medicatie op herhaalrecept gebruiken doet dat al 10 jaar of langer. In totaal gebruikt(e) 90 procent de medicijnen langer dan 2 jaar achtereen. Bij 1 op de 5 gaat het om 1 medicijn, bij 80 procent gaat het echter om meerdere medicijnen die zij tegelijkertijd op herhaalrecept gebruik(t)en. Veel gebruikte medicijnen zijn bloeddrukverlagers, bloedverdunners en cholesterolverlagers, maar ook antidepressiva, slaapmiddelen, pijnstillers en anticonceptie worden door veel respondenten gebruikt.

Dat mensen medicijnen langdurig gebruiken is niet altijd erg: sommige medicijnen worden voor de rest van je leven voorgeschreven. Maar er zijn ook medicijnen die bedoeld zijn om tijdelijk te gebruiken. Bijna 2 op de 3 respondenten geeft aan dat zij de medicijnen op herhaalrecept niet langer gebruiken dan de eigenlijk voorgeschreven behandelduur. Ruim 1 op de 10 gebruikt het medicijn wel langer dan voorgeschreven door de fabrikant. Dit is vooral het geval bij slaapmiddelen, pijnstillers en antidepressiva. Nog eens een kwart weet niet hoe lang zij het medicijn zouden moeten gebruiken. Ook hier blijkt dat vooral mensen die antidepressiva slikken niet weten wat de voorgeschreven behandelduur is.

Medicatie bespreken gebeurt niet standaard

39 procent geeft aan dat zij de langdurig gebruikte medicatie tussendoor nooit bespreken met hun arts of apotheker. Bij degenen waarbij dit wel gebeurt, geeft bijna de helft (45%) aan dat dit 'weleens is gebeurd', maar dat het niet regelmatig is. Van deze laatste groep geeft de meerderheid (62%) aan dat zij daar dan ook zelf om moeten vragen. Van wie zegt de medicatie al langer te gebruiken dan bedoeld, heeft bijna de helft de medicatie nog nooit besproken.

Zelf initiatief nemen om te bespreken

Over het algemeen is de arts het vaakst degene die het initiatief neemt om de medicatie te bespreken, maar de helft van de respondenten (49%) geeft aan dat zij het (ook wel) zelf ter sprake moeten brengen. Meer dan 1 op de 3 ondervraagden (35%) moet altíjd zelf het initiatief nemen om de medicatie te bespreken.

Wie zelf het initiatief neemt om medicatie op herhaalrecept te bespreken, wil vaak weten of zij kunnen stoppen (46%). Heel wat mensen geven aan dat ze het liefst zo min mogelijk medicijnen gebruiken, en dus kritisch willen blijven. 43 procent wil de medicijnen bespreken simpelweg omdat ze deze al heel lang gebruiken. Soms is er ook iets veranderd: ‘Ben 26 kilo afgevallen dus de bloeddruk is volgens mij nu ook beter.’

Voor ruim een kwart (26%) vormen klachten door de medicijnen de aanleiding. Een veelgehoorde klacht is zonder overleg een ander merk krijgen: een generiek medicijn met dezelfde werkzame stof, maar andere vulmiddelen. En dat kan bijwerkingen opleveren. 15 procent hoorde iets over de medicatie die zij gebruiken, waarna zij meer informatie wilden, zoals deze respondent: 'Ik hoorde via patiëntenvereniging dat er een nieuw medicijn is wat binnenkort vergoed gaat worden.'

Ook als je je medicatie levenslang moet slikken

Het bespreken is ook van belang voor mensen die hun medicijn voor de rest van hun leven moeten slikken. Je situatie kan veranderen, dus misschien is een andere dosering beter. Maar het kan ook zo zijn dat er een nieuw middel op de markt is dat beter bij je past. De dosering blijkt het meest besproken onderwerp:

Wat bespreek je als je een gesprek hebt over je medicatie op herhaalrecept?

1. De dosering (63%)
2. Stoppen (35%)
3. Andere medicatie (31%)
4. Bijwerkingen (28%)
5. Combinatie van medicijnen (18%)
6. Nieuw middel mogelijk (15%)

Dat bespreken zin heeft, blijkt wel uit het hoge percentage respondenten waarbij naar aanleiding van het gesprek weleens iets is veranderd: dat is bij 71 procent het geval. Zij konden de dosis aanpassen (49%), konden overstappen naar een ander medicijn (27%) of zijn gestopt met een of meerdere medicijnen (16%). Ook hier wordt de (ongevraagde) medicijnwissel naar een ander (goedkoper) merk weer genoemd. Sommigen konden dit via een gesprek met de arts terugdraaien: 'Ik kreeg zonder overleg een goedkoper middel dat ik niet goed verdraag. Na ruzie met de apotheek en tussenkomst van de cardioloog kreeg ik het originele middel weer.' Een ander geeft aan weleens gestopt te zijn om te kijken wat er gebeurde, en toen weer opnieuw is gestart.

Liever wel bespreken

Wie tussendoor nooit een gesprek heeft, of slechts op onregelmatige basis, vindt dat in de meeste gevallen jammer. 53 procent geeft aan dat zij het fijn zouden vinden om de medicatie wel of vaker te bespreken. Van degenen die het nooit bespreken, is dat zelfs 60 procent.

Wie inmiddels is gestopt met de medicatie op herhaalrecept, deed dat in overgrote meerderheid op eigen initiatief: 78 procent, dat is bijna 4 op de 5 gevallen, nam zelf het initiatief om te stoppen. Bij 21 procent gaf de arts dit advies, bij 1 procent kwam het advies bij de apotheker vandaan. 

Klachten door langdurig medicijngebruik

Bijna 30 procent geeft aan dat zij weleens problemen hebben ondervonden door lang medicijnen te gebruiken: lichamelijke klachten (22%, van een droge mond, blauwe plekken, jeuk en spierpijn tot vermoeidheid, vergiftiging, zenuwbeschadiging en hartstilstand) of geestelijke klachten (4%, afgestompt gevoel, depressie). Ook melden mensen dat ze verslaafd raken, zoals deze gebruiker van antidepressiva zegt:

 Tot slot vroegen we alle deelnemers aan het onderzoek, ruim 30.000 mensen, of zij vinden dat er regels moeten komen voor het tussentijds bespreken van medicatie op herhaalrecept. Ja, zegt bijna driekwart (73%). Slechts 9 procent vindt dit niet nodig, 18 procent heeft er geen mening over.

Huisartsen- en apothekersbranche reageren

Wat vinden de brancheorganisaties van de huisartsen (NHG) en apothekers (KNMP) hiervan? In de uitzending leggen wij ze de bevindingen van ons onderzoek voor, en spreken we een van de respondenten van dit onderzoek over haar situatie:

Bekijk de uitzending: APK voor medicijngebruik?