Bestaan 'goede' en 'slechte' calorieën?

We weten dat een frikandel ongezonder is dan een appel, deels omdat er meer calorieën inzitten. Maar als je een calorie van een frikandel naast een calorie van een appel legt, zit daar dan nog verschil tussen qua effect op je gezondheid?

'Een calorie is een calorie'

Het maakt in principe voor je gewicht niet uit van welke voedingsstof je een calorie binnenkrijgt, legt Patricia Schutte van het Voedingscentrum uit. 'Een calorie is een calorie. Daar zitten geen verschillen in, elke calorie telt', stelt ze. 

Ben je calorieën aan het tellen omdat je wilt aankomen of afvallen, dan staat dus bijvoorbeeld een calorie vet gewoon gelijk aan een calorie aan koolhydraten.

Verschillend effect op gevoel van honger en verzadiging

Een calorie is dus een calorie. Maar toch maakt het soort calorie uit en moet je niet alleen letten op de hoeveelheid calorieën. 'Iedere voedingsstof heeft een eigen invloed op het mechanisme van honger en verzadiging. Het lichaam behandelt de stoffen verschillend', laat Schutte weten. 

Zo verzadigt eiwit meer dan vet en koolhydraten. Dit betekent dus dat je er sneller een vol gevoel van krijgt, waardoor je minder snel geneigd bent om weer te gaan eten. Hetzelfde geldt voor vezels, al is de mate van verzadiging afhankelijk van de hoeveelheid en het soort vezel dat je binnenkrijgt. Groente, fruit en noten zijn voorbeelden van etenswaren die veel goede vezels bevatten.

Van alcohol kun je een hongerig gevoel krijgen, waardoor je mogelijk op korte termijn meer gaat eten. Indirect kan het soort calorie dus wel van invloed zijn op je gewicht.

Lege calorieën

Qua effect op je lichaam maakt het dus wel degelijk uit van welk voedingsmiddel je calorieën binnenkrijgt. Mensen hebben het vaak over een lege calorie, als benaming voor iets dat veel energie levert (doordat het veel kcal bevat), maar verder weinig voedingsstoffen heeft. 'Deze benaming wordt gebruikt om het verschil aan te geven tussen een voedingsmiddel met nuttige voedingsstoffen zoals vitamines, mineralen of gezonde vetzuren, en een ander voedingsmiddel met zaken die minder goed voor je zijn, zoals zout en verzadigd vet', legt Schutte uit. 

Schutte illustreert dit aan de hand van de eerdere vergelijking tussen een appel en een frikandel. 'Honderd kcal is honderd kcal, maar een frikandel is natuurlijk wel een heel ander product dan een appel. Met een frikandel krijg je voor honderd kcal een dosis zout en verzadigd vet binnen, honderd kcal aan appel levert voedingsvezels en kalium', zegt Schutte.  

Daarbij heb je voor honderd kcal een flinke appel, terwijl je er maar ongeveer een halve frikandel voor hebt. Die appel eet je niet zomaar weg, zo'n halve frikandel wel.

Fabel: negatieve calorieën

Tot slot ontkracht het Voedingscentrum nog een fabeltje: de negatieve calorie. Hiermee worden voedingsmiddelen bedoeld die meer energie zouden kosten om te verteren dan dat ze energie opleveren. Bleekselderij zou hier een voorbeeld van zijn. 'Dit is een fabel, zulke voedingsmiddelen bestaan niet.'