Belasting op frisdrank gaat omhoog: heeft dat wel effect?

Wat is de suikertaks?

Een suikertaks is een belasting op suiker en maakt suikerhoudende producten duurder. Het doel hiervan is om een gedragsverandering in gang te zetten, zodat mensen minder suiker consumeren.

Nederlandse plannen: van 8 euro belasting, naar 26

Na lang onderzoek is de Nederlandse overheid overtuigd: vanaf 1 januari 2024 gaat de verbruiksbelasting op suikerhoudende dranken dus omhoog. Verbruiksbelasting is een belasting die de consument betaalt over het gebruik van bepaalde goederen of diensten. Oftewel: belasting die jij betaalt wanneer je een product koopt

De verbruiksbelasting op onder andere frisdrank en alcoholvrij bier gaat van 8,83 euro per honderd liter in 2022 (9 eurocent per liter), naar 26,13 euro per honderd liter in 2024 (26 eurocent per liter). Een stijging van ruim zeventien eurocent per liter.

Kritiek op de suikertaks: “Drie, vier cent per blikje is te weinig”

De vernieuwde belastingen zorgen hier en daar voor wat kritiek. Een flesje frisdrank is vaak 0,33 centiliter, wat concreet betekent dat er slechts 5,67 cent belasting bijkomt. Een vergelijkbare situatie als in België, waar de verhoogde suikerbelasting niet voor een gedragswijziging heeft gezorgd, maar enkel voor meer overheidsinkomsten, zo schreven diverse Belgische media een half jaar na de invoering van de suikertaks. 

Volgens voedingswetenschapper Christophe Mattys van de KU Leuven is dat nog niet veranderd. Bij EenVandaag zegt hij dat er meer nodig is voor een gezondere levensstijl. “Het komt neer op zo’n drie of vier cent per blikje.” Volgens hem is dat onvoldoende dus pleit hij voor een hogere taks.

Europees succes

Andere Europese landen hebben wel succes. Het RIVM concludeerde in 2020 dat de verkoop van gesuikerde dranken is afgenomen in twee van de drie Europese landen met een suikertaks. In het Verenigd Koninkrijk en in Noorwegen worden meer gezondere alternatieven voor de drankjes verkocht, al is niet volledig duidelijk in hoeverre deze veranderingen in de verkoop het directe gevolg zijn van de belasting. 

Succesvolle Britse methode

Ook zijn er aanwijzingen vanuit het Verenigd Koninkrijk dat de suikertaks kan zorgen voor een nieuwe bereidingswijze van frisdrank, met minder suiker. Zo werkt het VK met een drietrapssysteem. Op producten met veel suiker wordt de meeste belasting geheven, voor producten met weinig suiker betaal je een stuk minder belasting en op producten zonder suiker betaal je geen extra belasting.

Dat het systeem goed werkt, wordt bevestigd doordat mensen minder producten kopen met veel suiker, zo legt Wilma Waterlander uit aan EenVandaag. Zij is hoofdonderzoeker Public and Occupational Health van het Amsterdam UMC. “Maar het werkt ook omdat producenten suiker uit hun producten halen zodat ze onder het lagere tarief vallen.”

Bronnen: ANP, EenVandaag, Voedingcentrum, Rijksoverheid, RIVM, CPB, NOS.