Het IJslandse preventiemodel op Texel

Uit onderzoek onder Texelse jongeren uitgevoerd in 2018 bleek dat het alcoholgebruik onder jongeren op Texel hoog is en dat jongeren er vaak al op jonge leeftijd beginnen met drinken. Burgemeester Uitdehaag van Texel weet niet precies hoe dat komt maar geeft aan wel een idee te hebben.

Texelse jongeren drinken veel, hoe kan dat?

Uitdehaag: 'We denken dat dat onder meer komt door de vele toeristen op het eiland. Toeristen die normaal gesproken heel hard werken, drinken bij ons toch gemakkelijker een glaasje. Jongeren zien dat er veel wordt gedronken en dat kan ze wellicht in negatieve zin beïnvloeden.'

Vera Volders, jongerenwerker voor stichting jeugdwerk Young4ever, ziet bovendien dat ouders van Texelse jongeren ook vaak weg zijn 's avonds omdat ze in de horeca werken. Na sluitingstijd doen deze ouders dan ook vaak nog een 'sluitdrankje'. Volders: 'Met als gevolg dat de jongeren zelf nog langer alleen thuis zijn in de avond. En dat maakt het voor de jongere natuurlijk nog een stukje gemakkelijker om zelf dan ook een glaasje te drinken.'

IJslands model ook op Texel

Om dit tij te keren, loopt er nu sinds een jaar een pilot op Texel van het zogenaamde IJslandse preventiemodel. Binnen deze pilot wordt geprobeerd het succesvolle model zoveel mogelijk te vertalen naar de Nederlandse situatie. Met als doel zo min mogelijk drinkende pubers in de nabije toekomst.

Pilotgemeente Texel wordt hierin bijgestaan door het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut. Uitdehaag: 'De IJslandse aanpak is zo'n succes geworden omdat de hele samenleving erbij werd betrokken. De politiek, de wetenschap, de scholen, de horeca. Maar ook de jongeren en de ouders zelf. Op Texel is dat nu ook het geval. Ook hier komt alles samen. En daar ben ik bijzonder trots op.'

Hoge tolerantie van ouders voor alcoholgebruik

Sinds een jaar zijn alle partijen nu vertegenwoordigd in een kerngroep die met regelmaat voor overleg bij elkaar komt. Kort geleden zijn zo allereerst een aantal speerpunten vastgesteld. Uitdehaag: 'Zo hebben we met elkaar besloten dat er meer aandacht moet komen voor het welzijn van jongeren op school, er zouden meer naschoolse activiteiten georganiseerd moeten worden en er zou meer contact moeten komen tussen ouders onderling. Zodat de ouders ook zaken onderling beter met elkaar kunnen afstemmen.'

Ook jongerenwerkster Volders gelooft dat het heel goed zou zijn als ouders veel meer met elkaar zouden afstemmen. Uit eerder onderzoek gedaan op Texel bleek dat er een hoge tolerantie is van ouders voor wat betreft alcoholgebruik. En daar gaat het volgens Volders mis. Volders: 'Op dit moment zien we toch vooral nog ouders die niet goed weten hoe ze hun 16-jarige zoon of dochter een biertje of wijntje kunnen verbieden. Als zij het verbieden, drinken ze het wel ergens anders denken ze dan. Maar als alle ouders voortaan dezelfde grens trekken, kan er door deze jongeren in ieder geval nergens meer thuis worden gedronken.'

Leeftijdsgrens in de kroeg omhoog

Hoe het een en ander precies vorm moet krijgen, wordt nog volop besproken met elkaar. Maar inmiddels ontstaan volgens de burgemeester wel al de eerste concrete initiatieven vanuit de samenleving. Zoals de wens van café-eigenaren om vanavond, tijdens het traditionele, jaarlijkse volksfeest Ouwe Sunder, de leeftijdsgrens op te schroeven naar 18+. Jongerenwerker Volders: 'Voorgaande jaren was dit altijd 16+. En dan krijgen jongeren in de kroeg toch stiekem hun drank wel.'

Precies dat willen de kroegbazen niet meer. Zij zijn bang dat zij hiervoor verantwoordelijk worden gehouden. Bovendien is het lastig optreden hiertegen. Daarom biedt de gemeente de jongeren tussen de 16 en 18 jaar vanavond voor het eerst een alternatief. Uitdehaag: 'Vanaf dit jaar zijn zij met Ouwe Sunder alleen nog welkom in een grote feesttent middenin het dorp. Daar organiseren we voortaan speciaal voor hen een alcoholvrije Sunder-party. Compleet met alcoholvrije cocktails en een goede DJ.'

Jongerenwerker Volders is vanuit haar functie betrokken bij de organisatie van deze party en hoopt dat de avond een succes gaat worden. Maar zeker weten doet ze het niet. Volders: 'Ik ben toch een beetje bang dat de 16- en 17-jarigen eerst zullen proberen hun kroeg in te komen. Ik hoop van harte dat het ze niet lukt. En dat dit dan de enige oplossing zal zijn voor ze om nog wel te kunnen feesten.'

'Cultuuromslag nodig'

Een paar uur later blijkt dat een deel van de jongeren er toch in is geslaagd ergens aan alcohol te komen. Waar is niet duidelijk. Burgemeester Uitdehaag gaat er vanuit dat de jongeren eerst thuis flink hebben ingedronken voordat ze naar het dorp kwamen. Hij is enigszins teleurgesteld maar laat zich niet uit het veld slaan: 'We wisten dat het niet gemakkelijk zou worden. Er moet een enorme cultuuromslag plaatsvinden onder de jongeren en dat gebeurt natuurlijk niet van vandaag op morgen.'

Hij gelooft nog altijd dat het kan op Texel. Maar dan zullen er nog heel wat stappen gezet moeten worden. En dat kost tijd. Uitdehaag: 'Ook in IJsland heeft deze cultuuromslag een aantal jaren geduurd. Wij beginnen net. Maar met elkaar zal ons dit zeker lukken.'