Winterdip of winterdepressie: hoe voorkom je het en wat kun je ertegen doen?
De deur uit wanneer het nog donker is én thuiskomen in het donker, veel regen en wind, weinig daglicht... kortom de winter staat voor de deur. De volgende zomer is ver weg en voor sommige mensen resulteert dit in depressieve gevoelens in de winter. Hoe voorkom je zo’n winterdip of –depressie? En wat kun je ertegen doen? We vroegen het aan Lidewy Hendriks, psychologe bij Korrelatie en MIND, een organisatie die zich inzet voor mensen met psychische problemen.
Verschil winterdip en winterdepressie
'Een winterdip is veel minder heftig dan een depressie. We spreken van een winterdip als je last hebt van een slecht humeur door de korte dagen, dat het vroeger donker wordt of dat het klimaat verandert en je daar niet vrolijk van wordt. Je kunt dan minder zin hebben in naar buiten gaan of wat minder actief worden bijvoorbeeld. Sommige mensen hebben meer moeite met opstaan 's ochtends en moeten meer hun best doen zichzelf aan het werk te zetten. Het kan ook zijn dat je je even somber voelt.'
Bij een winterdepressie komen de klachten jaarlijks terug
'We spreken pas van een depressie als er sprake is van minimaal vijf klachten uit een lijst van criteria. Bijvoorbeeld dagelijks het grootste deel van de dag somber zijn, verlies in interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, moeheid of energieverlies, slaapproblemen (teveel of te weinig slapen), bijna elke dag afgenomen of toegenomen eetlust, het gevoel te hebben waardeloos te zijn of sterke onterechte schuldgevoelens, moeite met concentreren en terugkerende gedachten aan de dood.
Deze symptomen houden langer dan twee weken aan. Om van een winterdepressie te kunnen spreken moeten de klachten dan minstens twee jaar achter elkaar in hetzelfde seizoen zijn voorgekomen, in dit geval dus in de herfst of winter. Bij andere vormen van depressie kunnen de klachten op verschillende momenten in het jaar voorkomen.'
Wat kun je doen tegen een winterdip of –depressie?
'Voor beide, zowel een winterdip als een winterdepressie geldt dat het helpt om in beweging te blijven en te zorgen voor voldoende activiteit in de buitenlucht. Gezond eten, niet te veel alcohol en/of koffie, en richt je op de zaken waar je blij van wordt. Zorg voor voldoende ontspanning naast inspanning en kijk of er niet teveel stress in je dagelijks leven is. Op een winterse dag kan het al helpen om je huis wat gezelliger te maken, leuke plannen te maken met vrienden en te zorgen voor meer licht in huis.
Voor het behandelen van een depressie kan het echter zijn dat dit onvoldoende is. Je kunt bij het vermoeden van een depressie dus beter naar de huisarts gaan of bellen, chatten, mailen of appen met een hulpinstantie zoals Korrelatie. De professionele hulpverleners van Korrelatie kunnen samen met jou kijken of er sprake is van een depressie en of het nodig is om meer hulp te zoeken. Je kunt dan bijvoorbeeld via je huisarts verwezen worden naar een psycholoog, die je kan helpen met onder andere cognitieve gedragstherapie.'
Lichttherapie: pak de oorzaak aan
'Het is lang niet altijd nodig om antidepressiva te slikken als er sprake is van een depressie. Bij een winterdepressie kan lichttherapie helpen, omdat de oorzaak vermoedelijk (deels) ligt in de verandering van licht bij het wisselen van de seizoenen. Beweging en buitenlucht, een vast ritme of vaste dagstructuur zijn altijd belangrijke hulpmiddelen om een depressie aan te pakken.’
Lichttherapie houdt in dat je een aantal dagen achter elkaar drie kwartier voor een speciale lamp zit. Deze lamp straat licht uit dat vergelijkbaar is met daglicht. Veel mensen merken na een week effect. Lichttherapie is onder andere mogelijk in het Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Neem contact op met je huisarts om meer informatie te krijgen over lichttherapie.
Wanneer moet ik hulp zoeken?
Hendriks: 'Een depressie gaat zelden 'vanzelf' over. Het is belangrijk over je gevoelens te praten en je hart te luchten. Je kunt er ook informatie over inwinnen en proberen het zelf aan te pakken. Het gevaar van 'niets doen' is dat de gevoelens van waardeloosheid en somberheid kunnen toenemen, waardoor je steeds passiever wordt en in een neerwaartse spiraal terechtkomt. Het kan gebeuren dat je je dan steeds meer isoleert van de buitenwereld en je steeds eenzamer en ellendiger gaat voelen. Om dat te voorkomen is het verstandig op tijd hulp te zoeken om samen met een hulpverlener de oorzaak van je depressie te achterhalen en deze aan te pakken.'
Noot: Dit is een artikel uit november 2017, gecontroleerd door de redactie op 20 november 2019.