background branding

Diabetes type 2 is een omkeerbare ziekte: 'Je kunt er soms helemaal vanaf komen, ook als je het al jaren hebt'

groenten-05032021-780.jpg

Ruim één miljoen Nederlanders hebben diabetes type 2. En elk jaar komen er zo'n 55.000 nieuwe patiënten bij. Diabetes is een chronische aandoening waarbij er te veel suiker in het bloed zit. Medicatie helpt patiënten wel, maar geneest de ziekte niet. 'Diabetes wordt gezien als een progressieve chronische ziekte, maar het is ook een omkeerbare ziekte.'

Bij diabetes kan het lichaam de bloedsuiker niet meer in evenwicht houden. Door te eten en drinken krijg je glucose, oftewel suiker, binnen. Je bloed vervoert die glucose naar je lichaamscellen, met behulp van het hormoon insuline. Zo krijgen de cellen de brandstof die ze nodig hebben. Maar wie diabetes heeft reageert niet goed of helemaal niet op insuline, waardoor de glucose onvoldoende in de cellen kan en wordt opgeslagen in vetcellen. 

Ongezonde leefstijl vaak oorzaak van diabetes type 2

Diabetes wordt voornamelijk ingedeeld in twee vormen: type 1 en 2. Bij diabetes type 1 maakt het lichaam zelf te weinig of geen insuline aan, doordat het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken vernielt. Diabetes type 2 komt het meest voor. 90% van de mensen met diabetes heeft type 2. Bij dit type is het lichaam ongevoelig voor insuline. Overgewicht, ongezond eten, roken en weinig beweging vergroten die kans. 

'Diabetes type 2 wordt gezien als een progressieve chronische ziekte, die alleen maar erger wordt, maar het is vaak ook een omkeerbare ziekte. Je kunt er soms helemaal vanaf komen, ook als je het al jaren hebt', aldus huisarts Tamara de Weijer. 'Bij diabetes is er veel bewijs dat laat zien dat leefstijl veel invloed kan hebben. Met als gevolg dat je de medicatie kunt verminderen of dat je er zelfs helemaal mee kunt stoppen.' 
Bijna 700.000 Nederlanders krijgen pillen die de bloedsuikerspiegel verlagen. Sommigen krijgen er zelfs meer dan één. Metformine is het middel dat de huisarts als eerste voorschrijft, maar dit geeft wel vaak maag- en darmklachten. De Weijer: 'Er is geen middel zonder bijwerkingen. Bij Metformine is een veelvoorkomende bijwerking een tekort aan B12.' 

Beetje afvallen verlaagt risico op diabetes type 2

Een studie uit Finland laat zien dat diabetes type 2 om te keren is. Arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom van kennisinstituut Leyden Academy: 'De onderzoekers deelden vijfhonderd mensen met overgewicht en een gestoorde glucosetolerantie in twee groepen. De controlegroep kreeg de standaardbehandeling. De andere groep kreeg een intensief beweeg- en dieetprogramma. Deze mensen vielen een paar kilo af en er waren in die groep 58 procent minder gevallen van diabetes dan onder de 250 mensen die het programma niet hadden gevolgd.'  

Volgens Van Bodegom heeft een kleine verbetering van je leefstijl al grote effecten. Een half uur stevig wandelen per dag bijvoorbeeld. 'Ook als je niet afvalt van bewegen, krijg je meer spierweefsel en neemt de gevoeligheid van je weefsels voor insuline sterk toe. Het maakt niet zo heel veel uit wat je doet, als je maar íéts doet.' Ook de timing is belangrijk. 'Als je na het eten gaat bewegen, wordt bloed naar de spieren geleid in plaats van naar de darmen, waardoor de suikers minder snel worden opgenomen. Tegelijkertijd gebruiken de spieren een deel van de opgenomen suikers direct. Dit zorgt ervoor dat de suikerpieken na de maaltijd minder hoog worden.'  

David van Bodegom schreef het boek Ontpillen, waarin hij laat hoe je door aanpassing van je leefstijl minder pillen kunt slikken en langer gezond kunt blijven. Bij diabetes is het onder meer van belang om minder te roken, niet te veel alcohol te drinken en te zorgen voor een gezond gewicht. Van Bodegom: 'Vaak gaat gering gewichtsverlies al gepaard met veel gezondheidswinst. Je hoeft geen normaal gewicht te bereiken. Mensen met overgewicht die vijf procent van hun gewicht verliezen, verlagen het risico op diabetes type 2 al met ongeveer vijftig procent.' 

Eet zo vers mogelijk: 'hoe groener, hoe beter'

Ook Tamara de Weijer is groot voorstander van leefstijlaanpassingen. Volgens haar is goed slapen belangrijk, voldoende ontspanning en welk voedsel je eet. 'Het is belangrijk om vers en zoveel mogelijk onbewerkt voedsel te eten. Producten met een korte of zonder ingrediëntenlijst, zoals bijvoorbeeld groenten en fruit. Hoe groener, hoe beter. Kiwi, appel, bessen en aardbeien zijn goed, maar kijk uit met tropisch fruit, zoals mango, banaan en ananas.' 

Diabetespatiënten moeten volgens De Weijer ook uitkijken met volkoren producten. 'Daar zitten veel vezels, vitamine en mineralen in, maar veroorzaakt ook een grote glucosepiek. Je hoeft niet te stoppen met brood, maar beperk het wel en eet er niet te veel van. Ook met peulvruchten, zoals bonen en linzen, moet je uitkijken. Daar zit veel zetmeel in en kan een glucosepiek geven. Maar houd er wel rekening mee dat elk lichaam anders reageert. Als je een glucosemeter hebt, kijk dan eens wat het bij jou doet.'

David van Bodegom kijkt er iets anders tegenaan en is van mening dat peulvruchten en volkoren granen juist heel gezond zijn. Mensen met diabetes kunnen het beste producten met een lage glycemische index eten. Van Bodegom: 'Producten met een lage glycemische index bevatten wel koolhydraten en suikers, maar van een soort dat langzaam wordt opgenomen. Hierdoor wordt een insulinepiek voorkomen. Het Voedingscentrum heeft lijsten met de glycemische index van producten. Onder meer peulvruchten, pasta en zuivel hebben een lage glycemische index.' 

'Je haalt de oorzaak van het probleem niet weg met medicatie'

In de NHG-standaard, de richtlijn waarnaar een Nederlandse huisarts moet handelen, staan inmiddels ook veel leefstijladviezen voor als iemand met diabetes zich meldt. De Weijer: 'Als mensen komen die al een bizar hoge waarde hebben, geef ik meteen medicatie. Anders gaan we eerst drie tot zes maanden aan de slag met leefstijl.' 

'Je haalt de oorzaak van het probleem niet weg met medicatie', aldus De Weijer. 'Ik kan je een pil geven voor diabetes, maar risico factoren als hoge bloeddruk, hart- en vaatziekte en een hoog cholesterol zullen blijven. Als je niets aan de oorzaak doet, dan is de kans heel groot dat je volgend jaar nog een pilletje erbij moet hebben, voor bijvoorbeeld je hoge bloeddruk en cholesterol. En zo verzamel je steeds meer pillen.'  

Let op: Mocht je diabetes medicatie slikken: stop / verminder nooit zomaar met de voorgeschreven medicatie, raadpleeg altijd eerst je huisarts.