Onlogische belastingverhoging dranken - Reactie Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport

Wat is het doel van de verhoging van de verbruiksbelasting op non-alcoholische dranken?

Het doel van de tariefverhoging per 1 januari 2024 is budgettair. Met de verhoging wordt een hogere belastingopbrengst gegenereerd. Hiertoe is besloten in het coalitieakkoord Rutte IV. Per 1 januari 2024 is mineraalwater van de verbruiksbelasting uitgezonderd: dat heeft wel een gezondheidsdoelstelling.

In het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk wordt gewerkt met een suikertaks met schalen. Wordt hier in Nederland momenteel concreet aan gewerkt?

Ja, in Nederland verkennen we ook de mogelijkheden voor een zogenoemde gedifferentieerde verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken. Het tarief van de verbruiksbelasting wordt hierbij afhankelijk van het suikergehalte van de drank. Kort gezegd betekent dit dat dranken zonder suiker of met weinig suiker minder worden belast, en dranken met veel suiker meer. De Tweede en Eerste Kamer ontvangen zeer binnenkort (dit voorjaar) een contourenbrief over dit onderwerp, waarin verschillende opties voor zo’n gedifferentieerde verbruiksbelasting uiteen worden gezet.

Bij het onderzoeken van scenario's voor een suikertaks hebben de ministeries van Financiën en VWS gesteld dat de tarieven budgetneutraal moeten zijn ten opzichte van de geraamde belastingopbrengst van € 686 miljoen in 2025. Waarom is er gekozen voor deze voorwaarde?

Zie ook het antwoord op de eerste vraag. Het doel van de tariefsverhoging per 1 januari 2024 was budgettair. Vandaar dat bij een gedifferentieerde verbruiksbelasting budgetneutraliteit wordt nagestreefd. Als de belasting minder zou ophalen, zou dat op een andere manier moeten worden gedekt.

Wordt er bij de berekeningen van een mogelijke suikertaks ook rekening gehouden met de brede maatschappelijke kosten gerelateerd aan overgewicht en obesitas?

Overgewicht en obesitas zijn complexe aandoeningen die het gevolg zijn van meerdere factoren. Eén van de factoren die bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht en obesitas is een ongezond voedingspatroon. In de huidige voedselomgeving worden consumenten vaak verleid om voor ongezond voedsel te kiezen. In het Nationaal Preventieakkoord (NPA) zijn daarom verschillende afspraken opgenomen om de voedselomgeving gezonder te maken, onder andere via inzet van supermarkten op verkoop van producten uit de Schijf van Vijf en de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV).  In aanvulling op deze afspraken zouden prijsmaatregelen een effectieve manier kunnen zijn om de voedselkeuzes van consumenten te beïnvloeden.  De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt overheden aan om een belasting op suikerhoudende dranken in te voeren als onderdeel van een integrale aanpak om overgewicht tegen te gaan.  Een belasting op suikerhoudende dranken kan consumenten stimuleren om minder suikerhoudende dranken te kopen als gevolg van de prijsverhoging. In een aantal andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, is een dergelijke belasting al doorgevoerd en heeft deze geleid tot een afname in suikerinname via dranken.  De verwachting is dat een gedifferentieerde verbruiksbelasting ook in Nederland zal bijdragen aan het verminderen van de suikerinname via alcoholvrije dranken. Het demissionaire kabinet is hiervan dan ook een voorstander.

Bij de verbruiksbelasting op non-alcoholische dranken heeft zuivel een uitzonderingspositie. Blijft deze positie behouden bij een mogelijke suikertaks?

Zoals gezegd zijn wij voornemens om zeer binnenkort een brief naar de Tweede Kamer te sturen waarin de contouren worden geschetst van een gedifferentieerde verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken. In de brief worden verschillende scenario’s geschetst voor het inrichten van een dergelijke belastingmaatregel.

Wat gebeurt er met de verhoging van de verbruiksbelasting op non-alcoholische dranken op het moment dat een suikertaks wordt ingevoerd?

Zoals hierboven aangegeven wordt budgetneutraliteit nagestreefd. Wanneer de Tweede Kamer ervoor kiest om een gedifferentieerde verbruiksbelasting voor alcoholvrije dranken in te voeren, zal dit betekenen dat dranken met weinig of geen suiker goedkoper worden en dranken met veel suiker juist duurder.